Ένας πόλεμος επιρροής ανάμεσα σε επιστήμονες, κυβερνήσεις και τη βιομηχανία τροφίμων.
Περισσότεροι από 90 ανεξάρτητοι επιστήμονες υγείας και διατροφής εκφράζουν ανησυχία για την προσπάθεια αναθεώρησης της ταξινόμησης των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων (UPF), η οποία χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Novo Nordisk. Η εταιρεία που υποστηρίζει το ερευνητικό έργο συνδέεται με την παραγωγή φαρμάκων κατά του διαβήτη και της παχυσαρκίας, γεγονός που εγείρει ερωτήματα σύγκρουσης συμφερόντων.
Το ερευνητικό πρόγραμμα, που στοχεύει στην αναθεώρηση της ταξινόμησης Nova για τα τρόφιμα με βάση το επίπεδο επεξεργασίας τους, έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Η ταξινόμηση Nova, η οποία αναπτύχθηκε το 2009 από τον καθηγητή Carlos Monteiro και την ομάδα του στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο, διακρίνει τα τρόφιμα σε τέσσερις κατηγορίες, με την τελευταία να περιλαμβάνει προϊόντα υψηλής βιομηχανικής επεξεργασίας, όπως αναψυκτικά, λουκάνικα, φυτικά ανάλογα κρέατος και επεξεργασμένα δημητριακά.
Αρκετές έρευνες έχουν συνδέσει τα UPF με προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένης της παχυσαρκίας και των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Ο Monteiro, σε επιστολή του προς την επικεφαλής του νέου ερευνητικού προγράμματος, καθηγήτρια Susanne Bügel του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης, ήταν σαφής: «Μην χρησιμοποιείτε τον όρο Nova στον τίτλο ή στους στόχους του έργου σας. Μην υπονοείτε οποιαδήποτε σχέση με το υπάρχον σύστημα ταξινόμησης».
Η ανοιχτή επιστολή των επιστημόνων, την οποία υπογράφουν εξέχοντες ειδικοί όπως η Marion Nestle και ο Chris van Tulleken, κατηγορεί το ερευνητικό έργο της Novo Nordisk ότι επιχειρεί να επαναπροσδιορίσει το σύστημα ταξινόμησης, πιθανώς προς όφελος της βιομηχανίας τροφίμων.
Ο προβληματισμός των επιστημόνων ενισχύεται από τη συμμετοχή ερευνητών με προγενέστερες συνεργασίες με πολυεθνικές τροφίμων, όπως η Nestlé και η McDonald’s. Επιπλέον, η διαμάχη λαμβάνει και πολιτικές διαστάσεις, καθώς στις ΗΠΑ η νέα κυβέρνηση, υπό τον Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ, έχει θέσει ως στόχο την απαγόρευση των UPF στα σχολεία και τη ρύθμιση της βιομηχανίας επεξεργασμένων τροφίμων.
Η Ένωση Καταναλωτικών Εμπορικών Σημάτων, που εκπροσωπεί κολοσσούς όπως η Kraft Heinz, η Coca-Cola και η Danone, έχει ήδη δημιουργήσει μια πλατφόρμα ενημέρωσης, προσπαθώντας να αποσαφηνίσει τον ρόλο της επεξεργασίας στα τρόφιμα. Παράλληλα, το Non-GMO Project παρουσίασε μια νέα ετικέτα «Non-UPF Verified» για προϊόντα που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια.
Η καθηγήτρια Bügel και οι υποστηρικτές της νέας έρευνας υποστηρίζουν πως η υπάρχουσα ταξινόμηση των UPF χρειάζεται επικαιροποίηση, καθώς μπορεί να δαιμονοποιεί αδικαιολόγητα ορισμένα τρόφιμα. Ο Arne Astrup, ανώτερος αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Novo Nordisk, σημείωσε: «Κινδυνεύουμε να στιγματίσουμε υγιεινά τρόφιμα, όπως κάποια δημητριακά ολικής άλεσης, που είναι ωφέλιμα για την υγεία, αλλά δεν μπορούν να παρασκευαστούν στο σπίτι».
Στο ίδιο πλαίσιο, αρκετοί διατροφολόγοι επισημαίνουν πως η ταξινόμηση Nova δεν λαμβάνει υπόψη τη διατροφική αξία των προϊόντων, αλλά βασίζεται αποκλειστικά στο επίπεδο επεξεργασίας τους. Ο Martin Smollich, επικεφαλής του τμήματος φαρμακοδιατροφής στο Ινστιτούτο Διατροφικής Ιατρικής της Γερμανίας, δήλωσε: «Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα δεν είναι όλα ίδια: υπάρχουν προϊόντα με πολύ καλό και πολύ κακό διατροφικό προφίλ».
Οι υποστηρικτές της Nova καταγγέλλουν πως η προσπάθεια της Novo Nordisk «υπονομεύει χρόνια αυστηρής έρευνας» και εξυπηρετεί τα συμφέροντα της βιομηχανίας τροφίμων. Υποστηρίζουν επίσης πως τόσο ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ όσο και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχουν υιοθετήσει την ταξινόμηση Nova ως κεντρικό δείκτη ποιότητας διατροφής.
Από την άλλη, η καθηγήτρια Bügel υπογραμμίζει πως η νέα έρευνα δεν έχει στόχο να καταργήσει τη Nova, αλλά να τη συμπληρώσει με σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα. Παρόλα αυτά, οι επικριτές της πρωτοβουλίας καλούν σε επιστημονικό μποϊκοτάζ και ζητούν να μην χρησιμοποιηθεί ο όρος «υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα» στο νέο έργο.
Ακολουθήστε το Cibum 
