Δεύτερη και καταϊδρωμένη η EFSA στην γνωμοδότηση – Η Γαλλία έχει ήδη νομοθετήσει εναντίον των νιτρικών αλάτων στα αλλαντικά
Η έκθεση των καταναλωτών σε νιτροζαμίνες, ενώσεις που μπορούν να παραχθούν στα τρόφιμα κατά την προετοιμασία και την επεξεργασία τους, εγείρει ανησυχία για την υγεία. Αυτό είναι το εύρημα της αξιολόγησης που δημοσιεύτηκε σήμερα από την EFSA σχετικά με την επικινδυνότητα για τη δημόσια υγεία που σχετίζεται με την παρουσία νιτροζαμινών στα τρόφιμα.
Οι νιτροζαμίνες δεν προστίθενται σκόπιμα στα τρόφιμα, αλλά, παράγονται από την αντίδραση νιτρωδών και δευτεροταγών αμινών. Τα νιτρώδη χρησιμοποιούνται ως συντηρητικά τροφίμων, π.χ. αλλαντικά. Οι δευτερογενείς αμίνες προκύπτουν από την αποικοδόμηση των πρωτεϊνών στα τρόφιμα.
- Δείτε σήμερα: ECDC: 17 θάνατοι και 9 αποβολές από Listeria monocytogenes στη Ευρώπη – Βασικός “ένοχος” τα ψάρια!
Θα μπορούσε να πει κάποιος πως η Ευρωπαϊκή Αρχή για την ασφάλεια στα τρόφιμα άργησε αφού ορισμένες χώρες όπως η Γαλλία έλαβαν ήδη προληπτικά μέτρα για σταδιακή μείωση της χρήσης νιτρικών αλάτων στα αλλαντικά το 2022, παρά τις αντιδράσεις της βιομηχανίας. Μάλιστα τον περασμένο Δεκέμβριο, το εφετείο της Aix-en-Provence στην νότια Γαλλία απεφάνθη υπέρ της εφαρμογής Yuka στην υπόθεση μεταξύ αυτής και της βιομηχανίας κρεάτων ABC. H Yuka είναι μια δωρεάν εφαρμογή για κινητά, που επιτρέπει στους καταναλωτές να σαρώνουν τους γραμμικούς κώδικες των τροφίμων και να βλέπουν αμέσως τον αντίκτυπό τους στην υγεία. Για παράδειγμα, επισημαίνει με κόκκινο ή πορτοκαλί την παρουσία προβληματικών ουσιών, συμπεριλαμβανομένων των νιτρωδών αλάτων σε ζαμπόν και διάφορα λουκάνικα.
Υπενθυμίζεται επίσης, πως τον περασμένο Οκτώβριο μελέτη του ΕΦΕΤ και του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών κατέληξε στο συμπέρασμα πως το χοιρινό κρέας ήταν η κύρια αιτία πρόσληψης νιτρωδών (41,5%), ακολουθούμενο από το κρέας γαλοπούλας (32,7%) και τα λουκάνικα (23,8%), αν και διαπιστώθηκαν διακυμάνσεις μεταξύ των ηλικιακών ομάδων. Ένα σημαντικό ποσοστό των Ελλήνων καταναλωτών κινδύνευε να υπερβεί την ADI για νιτρώδη από την κατανάλωση μόνο επεξεργασμένου κρέατος, κυρίως από επεξεργασμένα προϊόντα από χοιρινό και γαλοπούλα, τα οποία καταναλώνονται ως μέρος μεικτών πιάτων (πιο συχνά σε τοστ, σάντουιτς και πίτσα). Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στα παιδιά ηλικίας 0-9 ετών, τα οποία είχαν μακράν το υψηλότερο ποσοστό υπέρβασης μεταξύ τους.
Τα νιτρώδη είναι αναγνωρίσιμα στη συσκευασία με την ετικέτα E250.
Δέκα νιτροζαμίνες που βρίσκονται στα τρόφιμα είναι καρκινογόνες και γονιδιοτοξικές δηλαδή μπορεί να βλάψουν το DNA. Η εκτίμηση κινδύνου της EFSA περιορίστηκε σε εκείνα τα 10 καρκινογόνα N‐NA που εμφανίζονται στα τρόφιμα (TCNAs), δηλαδή NDMA, NMEA, NDEA, NDPA, NDBA, NMA, NSAR, NMOR, NPIP και NPYR.
H EFSA παραδέχθηκε πως δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια τρόφιμα ακριβώς υπάρχουν νιτροζαμίνες: «Τα δεδομένα για την παρουσία νιτροζαμινών στο ωμό κρέας, τα λαχανικά, τα δημητριακά, το γάλα – συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπινου γάλακτος – και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση, τα τουρσί, τα καρυκεύματα και τα προϊόντα που μαγειρεύονται με διαφορετικούς τρόπους είναι πολύ περιορισμένα» είπε εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων, όμως το σίγουρο είναι πως η πιο σημαντική ομάδα τροφίμων που συμβάλλει στην έκθεση σε νιτροζαμίνες είναι το κρέας και τα προϊόντα κρέατος.
Η EFSA ζήτησε τη γνώμη εξωτερικών ενδιαφερομένων σχετικά με το σχέδιο γνωμοδότησής της και έλαβε πολυάριθμα σχόλια τα οποία ελήφθησαν υπόψη κατά την οριστικοποίησή της.
Πιθανοί κίνδυνοι για την υγεία
Η EFSA πραγματοποίησε την αξιολόγησή της εκτιμώντας την πιθανή βλάβη που προκαλούν οι νιτροζαμίνες σε ανθρώπους και ζώα και αξιολογώντας την έκθεση των καταναλωτών. Το «Κρέας και προϊόντα με βάση το κρέας» είναι η κύρια κατηγορία τροφίμων που συμβάλλει στην έκθεση σε TCNA.
Ο Δρ. Dieter Schrenk, Πρόεδρος της Επιτροπής για τους Επιμολυντές στην Τροφική Αλυσίδα, δήλωσε: «Η αξιολόγησή μας καταλήγει στο συμπέρασμα ότι για όλες τις ηλικιακές ομάδες στον πληθυσμό της Ε.Ε., το επίπεδο έκθεσης σε νιτροζαμίνες στα τρόφιμα εγείρει ανησυχία για την υγεία».
Ο Δρ. Schrenk πρόσθεσε: «Με βάση τις μελέτες σε ζώα, θεωρήσαμε τη συχνότητα των ηπατικών όγκων στα τρωκτικά ως την πιο κρίσιμη επίδραση στην υγεία».
«Για να διασφαλίσουμε υψηλό επίπεδο προστασίας των καταναλωτών, δημιουργήσαμε το χειρότερο σενάριο για την αξιολόγηση επικινδυνότητας. Υποθέσαμε ότι όλες οι νιτροζαμίνες που βρίσκονται στα τρόφιμα είχαν την ίδια δυνατότητα να προκαλέσουν καρκίνο στους ανθρώπους με την πιο επιβλαβή νιτροζαμίνη, αν και αυτό είναι απίθανο».
Ποιες τροφές περιέχουν νιτροζαμίνες;
Οι νιτροζαμίνες έχουν βρεθεί σε διάφορους τύπους τροφίμων, όπως αλλαντικά, επεξεργασμένα ψάρια, κακάο, μπύρα και άλλα αλκοολούχα ποτά. Η πιο σημαντική ομάδα τροφίμων που συμβάλλει στην έκθεση σε νιτροζαμίνες είναι το κρέας και τα προϊόντα κρέατος.
Οι νιτροζαμίνες μπορεί επίσης να υπάρχουν σε άλλα τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένων των επεξεργασμένων λαχανικών, των δημητριακών, του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων ή των τροφών που έχουν υποστεί ζύμωση, τουρσί και καρυκεύματα.
Επί του παρόντος, υπάρχουν ορισμένα κενά γνώσης σχετικά με την παρουσία νιτροζαμινών σε συγκεκριμένες κατηγορίες τροφίμων. Η εξισορρόπηση της δίαιτας με μια ευρύτερη ποικιλία τροφίμων θα μπορούσε να βοηθήσει τους καταναλωτές να μειώσουν την πρόσληψη νιτροζαμινών.
Τι θα συμβεί μετά;
Η γνωμοδότηση της EFSA θα κοινοποιηθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία θα συζητήσει με τις εθνικές αρχές ποια μέτρα διαχείρισης επικινδυνότητας χρειάζονται.
Ακολουθήστε το Cibum 
