Νευροεπιστήμονας εξηγεί πώς να “ακούσετε” την πείνα σας κατά τη διάρκεια των Χριστουγεννιάτικων διακοπών.
Όσον αφορά το φαγητό, είναι γνωστό πως τις περισσότερες φορές το μάτι αγοράζει πρώτο και το μάτι χορταίνει, μια διαδικασία που είναι περισσότερο πολύπλοκη απ’ ότι νομίζουμε. Η επιστήμη πίσω από τη διατροφική συμπεριφορά, αποκαλύπτει ότι η διαδικασία της επιλογής του τι, πότε και πόσο θα φας, προκύπτει από μια σειρά διαφορετικών αλληλεπιδράσεων. Η πείνα, είναι απλώς ο λόγος για τον οποίο τρώμε (τις περισσότερες φορές). Ο Alex Johnson, Αναπληρωτής Καθηγητής Συμπεριφορικής Νευροεπιστήμης, στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, μιλώντας στο TheConversation δίνει μια ιδέα για τον τρόπο με τον οποίο αποφασίζουμε πότε να φάμε.
Αρχικά αναφέρεται στις οπτικές ενδείξεις που σχετίζονται με τα τρόφιμα και μπορούν να διαμορφώσουν τις διατροφικές συμπεριφορές τόσο στους ανθρώπους όσο και στα ζώα. Για παράδειγμα, το τύλιγμα του φαγητού σε συσκευασία McDonald’s, αρκεί για να ενισχύσει τις γευστικές προτιμήσεις σε μια σειρά τροφίμων, από κοτομπουκιές μέχρι καρότα, σε μικρά παιδιά. Οι οπτικές ενδείξεις που σχετίζονται με τα τρόφιμα, όπως η παρουσίαση φωτός κατά την παράδοση του φαγητού, μπορούν επίσης να προάγουν συμπεριφορές υπερφαγίας υπερισχύοντας των ενεργειακών αναγκών. Μια διαδικασία δηλαδή, που δεν απέχει και πολύ από το πείραμα με το σκύλο του Παβλόφ. “Στην πραγματικότητα, μια ολόκληρη σειρά από αισθητηριακά ερεθίσματα, θόρυβοι, μυρωδιές και υφές, μπορεί να συσχετιστούν με τις ευχάριστες συνέπειες της κατανάλωσης φαγητού και να επηρεάσουν τις αποφάσεις που σχετίζονται με τα τρόφιμα”, λέει ο Johnson.
Ο Johnson λέει ακόμα, πως οι άνθρωποι έχουμε την τάση να τρώμε έχοντας στο μυαλό το στομάχι και το κάνουμε χρησιμοποιώντας τους ίδιους μηχανισμούς μάθησης και εγκεφάλου που εμπλέκονται στην επεξεργασία ερεθισμάτων που σχετίζονται με τα τρόφιμα από τον έξω κόσμο. Αυτά τα εσωτερικά σήματα, που ονομάζονται επίσης ενδοδεκτικά σήματα, περιλαμβάνουν αισθήματα πείνας και πληρότητας που προέρχονται από το γαστρεντερικό σωλήνα. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι τα σήματα από το έντερο βοηθούν να διαμορφώσουμε το σκηνικό για το πότε πρέπει να φάμε, αλλά ο ρόλος που παίζουν αυτά τα σήματα είναι πιο βαθύς από ό,τι θα περίμενε κανείς.
Τα αισθήματα πείνας ή κορεσμού λειτουργούν ως σημαντικές ενδείξεις παρεμβολής που επηρεάζουν τη λήψη αποφάσεων σχετικά με το φαγητό. Για να εξετάσουν πώς οι καταστάσεις ενδοσυλληπτικής διαμορφώνουν τις διατροφικές συμπεριφορές, οι ερευνητές εκπαίδευσαν εργαστηριακούς αρουραίους να συσχετίζουν τα συναισθήματα πείνας ή κορεσμού με το αν λαμβάνουν τροφή ή όχι. Το έκαναν αυτό δίνοντας στους αρουραίους τροφή μόνο όταν ήταν πεινασμένοι ή χορτάτοι, έτσι ώστε να αναγκαστούν να αναγνωρίσουν αυτές τις εσωτερικές ενδείξεις για να υπολογίσουν εάν θα ήταν διαθέσιμη τροφή ή όχι. Εάν ένας αρουραίος εκπαιδεύεται να περιμένει τροφή μόνο όταν πεινάει, θα αποφεύγει γενικά την περιοχή όπου είναι διαθέσιμη τροφή όταν αισθάνεται χορτάτος. Ωστόσο, όταν στους αρουραίους έγινε ένεση με μια ορμόνη που πυροδοτεί την πείνα που ονομάζεται γκρελίνη, πλησίαζαν πιο συχνά το σημείο παράδοσης της τροφής. Αυτό υποδηλώνει ότι οι αρουραίοι χρησιμοποίησαν αυτή την τεχνητή κατάσταση πείνας ως διαγνωστικό σύνθημα για να προβλέψουν την παράδοση τροφής και στη συνέχεια συμπεριφέρθηκαν όπως περίμεναν τροφή.
Οι καταστάσεις ενδοδεκτικότητας επαρκούν για να διαμορφώσουν τις συμπεριφορές σίτισης ακόμη και απουσία εξωτερικών αισθητηριακών ενδείξεων. Ένα ιδιαίτερα εντυπωσιακό παράδειγμα προέρχεται από ποντίκια που έχουν τροποποιηθεί με γενετική μηχανική ώστε να μην μπορούν να γευτούν τα τρόφιμα, αλλά παρόλα αυτά δείχνουν προτιμήσεις για συγκεκριμένα τρόφιμα αποκλειστικά λόγω θερμιδικής περιεκτικότητας. Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν επίσης ότι τα αισθήματα πείνας και η ανίχνευση θρεπτικών συστατικών δεν περιορίζεται στο στομάχι. Περιλαμβάνουν επίσης περιοχές του εγκεφάλου σημαντικές για τη ρύθμιση και την ομοιόσταση, όπως ο πλευρικός υποθάλαμος, καθώς και κέντρα του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη μάθηση και τη μνήμη, όπως ο ιππόκαμπος.
Ο άξονας εντέρου-εγκεφάλου, ή η βιοχημική σύνδεση μεταξύ του εντέρου και του εγκεφάλου, διαμορφώνει τις συμπεριφορές διατροφής με πολλούς τρόπους, συμπεριλαμβανομένου του πνευμονογαστρικού νεύρου, ένα κρανιακό νεύρο που βοηθά στον έλεγχο της πεπτικής οδού, μεταξύ άλλων. Το πνευμονογαστρικό νεύρο μεταδίδει γρήγορα πληροφορίες θρεπτικών συστατικών στον εγκέφαλο. Η ενεργοποίηση του πνευμονογαστρικού νεύρου μπορεί να προκαλέσει μια ευχάριστη κατάσταση, έτσι ώστε τα ποντίκια να κάνουν οικειοθελώς μια συμπεριφορά, όπως να τρυπήσουν τη μύτη τους μέσα από μια ανοιχτή θύρα, για να τονώσουν το πνευμονογαστρικό νεύρο τους. Είναι σημαντικό ότι τα ποντίκια μαθαίνουν επίσης να προτιμούν τροφές και μέρη όπου σημειώθηκε διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου.
Η ικανότητα του σώματός σας να χρησιμοποιεί εξωτερικές και εσωτερικές ενδείξεις για να ρυθμίζει τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνετε και να λαμβάνετε αποφάσεις σχετικά με το φαγητό υπογραμμίζει τις εντυπωσιακές διαδικασίες που εμπλέκονται στον τρόπο ρύθμισης των ενεργειακών σας αναγκών.
Η κακή επίγνωση της ενδοδεκτικότητας σχετίζεται με μια σειρά από δυσλειτουργικές συμπεριφορές σίτισης, όπως οι διατροφικές διαταραχές. Για παράδειγμα, η ανορεξία μπορεί να προκύψει όταν τα ενδοδεκτικά σήματα, όπως το αίσθημα της πείνας, δεν μπορούν να ενεργοποιήσουν το κίνητρο για φαγητό. Εναλλακτικά, η αδυναμία χρήσης του αισθήματος πληρότητας για να μετριαστούν οι ωφέλιμες και ευχάριστες συνέπειες της κατανάλωσης εύγευστου φαγητού θα μπορούσε να οδηγήσει σε υπερφαγία.
“Ο εγκέφαλός εξελίχθηκε για να αντιλαμβάνεται τις τρέχουσες ενεργειακές σας ανάγκες. Ενσωματώνοντας αυτά τα σήματα με την εμπειρία σας από το περιβάλλον του φαγητού, μπορείτε να βελτιστοποιήσετε τις ενεργειακές σας ανάγκες και να απολαύσετε την εποχή”, καταλήγει ο Johnson.
Ακολουθήστε το Cibum 
