Όλα όσα μπορεί να σας προσφέρει ή… να σας στερήσει η ομαλή ή μη, λειτουργία του εντέρου.
Της Δέσποινας Χάρου
Πριν ακόμα σκεφτούμε να εκφράσουμε οποιοδήποτε συναίσθημα λεκτικά, το έχει εκφράσει το σώμα μας γαστρεντερικά. Σας φαίνεται αστείο; Κι όμως αν καθίσουμε και το σκεφτούμε λίγο καλύτερα, ο νούμερο ένα τρόπος που εκφράζουμε οποιοδήποτε συναίσθημα, είναι μέσω του γαστρεντερικού σωλήνα.
Κάποιες καταστάσεις μας προκαλούν άγχος και μας κόβεται η μας ανοίγει η όρεξη, μας προκαλούν ναυτία ή διάρροια και φυσικά “πεταλούδες στο στομάχι”. Όλες αυτές είναι μορφές σωματοποίησης των συναισθημάτων μας και κάνουν ξεκάθαρο πως το μυαλό και ο γαστρεντερικός σωλήνας αλληλεπιδρούν με περισσότερους τρόπους από ότι νομίζουμε.
Με τον ίδιο τρόπο που μπορούμε να σκεφτούμε ένα φαγητό και να προκαλέσει την έκχυση γαστρικών υγρών αυτομάτως, έτσι ένα διαταραγμένο γαστρεντερικό σύστημα μπορεί να είναι η αιτία του άγχους ή της κατάθλιψης. Αυτό το πλούσιο σύστημα νευροδιαβιβαστών είναι που ονόμασαν οι επιστήμονες ως “δεύτερο εγκέφαλο”. Μπορεί να μην μπορούμε να σκεφτούμε μέσω αυτού, όμως μπορεί να καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την ψυχική μας κατάσταση.
“Ο δεύτερος εγκέφαλος δεν βοηθά στις μεγάλες διαδικασίες σκέψης… η θρησκεία, η φιλοσοφία και η ποίηση αφήνονται στον εγκέφαλο στο κεφάλι”, λέει ο Michael Gershon, πρόεδρος του Τμήματος Ανατομίας και Κυτταρικής Βιολογίας στο New York Presbyterian Hospital, Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Κολούμπια, ειδικός στον εκκολαπτόμενο τομέα της νευρογαστρεντερολογίας και συγγραφέας του βιβλίου του 1998 The Second Brain (HarperCollins). Ο δεύτερος εγκέφαλος, σύμφωνα με τον Gershon, περιέχει περίπου 100 εκατομμύρια νευρώνες, περισσότερους από ό,τι υπάρχουν, είτε στο νωτιαίο μυελό είτε στο περιφερικό νευρικό σύστημα και μας δίνει τη δυνατότητα “να αισθανθούμε τον εσωτερικό κόσμο του εντέρου μας”. “Το σύστημα αυτό είναι πολύ περίπλοκο για να έχει εξελιχθεί μόνο για να διασφαλίσει ότι τα πράγματα θα βγουν από το παχύ έντερο”, λέει ο Emeran Mayer, καθηγητής φυσιολογίας, ψυχιατρικής και βιοσυμπεριφορικών επιστημών στην Ιατρική Σχολή David Geffen στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Λος Άντζελες. U.C.L.A.).
Όπως αναφέρουν οι επιστήμονες, ήταν σοκαριστική η ανακάλυψη πως το 90% των ινών στο πνευμονογαστρικό νεύρο, μεταφέρουν πληροφορίες από το έντερο στον εγκέφαλο και όχι το αντίστροφο. Είναι συγκλονιστικό να συνειδητοποιούμε πως αυτό που θεωρούσαμε ως απλό “οικιακό σκεύος”, είναι στην πραγματικότητα “ελβετικός σουγιάς” και μπορεί να πραγματοποιήσει πολλές λειτουργίες απαραίτητες για το “ζην” αλλά και το “ευ ζην”. Με απλά λόγια η ομαλή λειτουργία του εντέρου μπορεί να εξασφαλίσει καλή ποιότητα ζωής. “Ένα μεγάλο μέρος των συναισθημάτων μας πιθανότατα επηρεάζεται από τα νεύρα στο έντερο μας”, λέει ο Mayer.
Δεδομένου της άρρηκτης σχέσης “των δυο εγκεφάλων”, θεραπείες κατάθλιψης που στοχεύουν το μυαλό μπορεί να επηρεάσουν ακούσια και το έντερο. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, και τα δυο χρησιμοποιούν περισσότερους από 30 νευροδιαβιβαστές ωστόσο το 95% της σεροτονίνης (ορμόνη της καλής διάθεσης) του σώματος βρίσκεται στα έντερα μας. Τα φάρμακα που προορίζονται για την κατάθλιψη ονομάζονται “εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs)” καθώς αυξάνουν τα επίπεδα της, έτσι αναπόφευκτα αν και προορίζονται να προκαλέσουν χημικές αλλαγές στο μυαλό συχνά έχουν ως παρενέργεια γαστρεντερικές διαταραχές.
Το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου που ταλαιπωρεί το 15-20% του δυτικού κόσμου και το 1/5 του Ελληνικού πληθυσμού προκύπτει εν μέρη από υπερβολική ποσότητα σεροτονίνης στα όργανα μας και θα μπορούσε ίσως να θεωρηθεί ως “ψυχική ασθένεια του δεύτερου εγκεφάλου”. Η σεροτονίνη που παράγεται στο εντερικό νευρικό σύστημα σχετίζεται παράλληλα με μια σειρά άλλων ασθενειών που οι επιστήμονες εξετάζουν. Μελέτη που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο στο Nature Medicine, έδειξε πως ένα φάρμακο που ανέστειλε την απελευθέρωση σεροτονίνης από το έντερο, εξουδετέρωσε την ασθένεια που επιδεινώνει την οστεοπόρωση σε τρωκτικά μετά την εμμηνόπαυση. “Ήταν εντελώς απροσδόκητο ότι το έντερο θα ρύθμιζε την οστική μάζα στο βαθμό που θα μπορούσε κανείς να χρησιμοποιήσει αυτόν τον κανονισμό για να θεραπεύσει, έστω και στα τρωκτικά, την οστεοπόρωση”, λέει ο Gerard Karsenty, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και πρόεδρος του Τμήματος Γενετικής και Ανάπτυξης στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Κολούμπια.
Η διαταραχή γαστρεντερικής σεροτονίνης μπορεί ακόμη να συμβάλει σε αναπτυξιακές διαταραχές όπως ο αυτισμός, αφού σύμφωνα με τον Gershon, τα ίδια γονίδιά που σχηματίσουν συνάψεις στον εγκέφαλο σχηματίζουν παράλληλα και γαστρεντερικές συνάψεις. “Εάν αυτά τα γονίδια επηρεάζονται στον αυτισμό, θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί τόσα πολλά παιδιά με αυτισμό έχουν ανωμαλίες του γαστρεντερικού σωλήνα, εκτός από τα αυξημένα επίπεδα σεροτονίνης που παράγεται από το έντερο στο αίμα τους.
Είναι εύλογο λοιπόν μια χρόνια βλάβη ή φλεγμονή να μειώσει την ποιότητα ζωής και να μετατραπεί σε “σιωπηλό δολοφόνο”, όπως υπογραμμίζουν οι επιστήμονες, ικανό να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα με την καρδιά καθώς και καρκίνο. Αυτός είναι ο λόγος που δεν πρέπει να αγνοούμε τα σημάδια που μας στέλνει “ο εγκέφαλος του εντέρου” αλλά ούτε να αμελούμε το ιατρικό check-up, αφού μια διαταραχή του γαστρεντερικού σωλήνα μπορεί να είναι συνέπεια πολλών διαφορετικών παραγόντων.
Πηγές:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3845678/
https://www.nature.com/nm/articles
https://www.scientificamerican.com/article/gut-second-brain/
https://www.health.harvard.edu/diseases-and-conditions/the-gut-brain-connection
Ακολουθήστε το Cibum 
