Η παραπληροφόρηση στη διατροφή είναι ένα φαινόμενο που εξαπλώνεται ταχύτατα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, επηρεάζοντας κυρίως τους εφήβους και τους νεαρούς ενήλικες.
Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nutrients, αποκαλύπτει ότι οι αλγόριθμοι των social media δίνουν προτεραιότητα στην αλληλεπίδραση (engagement) έναντι της ακρίβειας, διευκολύνοντας έτσι τη διάδοση παραπλανητικών ή επιβλαβών διατροφικών πληροφοριών.
Με περισσότερους από ένα δισεκατομμύριο ενεργούς χρήστες κάθε μήνα, οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν πλέον βασική πηγή πληροφόρησης για τη διατροφή και την υγεία. Ειδικά οι νέοι ηλικίας 10-29 ετών, που αποτελούν την πλειονότητα των χρηστών, είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε μη τεκμηριωμένες συμβουλές διατροφής που προέρχονται από μη ειδικούς δημιουργούς περιεχομένου.
Η έρευνα ανέλυσε 1.054 σχετικές αναρτήσεις που δημοσιεύθηκαν από Σεπτέμβριο 2023 έως Μάρτιο 2024, εκ των οποίων 250 επιλέχθηκαν τυχαία για περαιτέρω αξιολόγηση. Η ανάλυση επικεντρώθηκε στη δημοτικότητα των αναρτήσεων (likes, σχόλια, κοινοποιήσεις), την ακρίβεια των πληροφοριών, τη διαφάνεια σχετικά με τυχόν διαφημιστικά κίνητρα και την αξιοπιστία των δημιουργών περιεχομένου.
Τα ευρήματα της μελέτης
Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν ότι οι ειδικοί της διατροφής αποτελούν μειοψηφία στον χώρο του διατροφικού περιεχομένου στα social media. Συγκεκριμένα, μόνο το 5% των αναρτήσεων προερχόταν από διαιτολόγους και το 4% από διατροφολόγους, ενώ η πλειονότητα προερχόταν από influencers ευεξίας (32%), δημιουργούς γυμναστικής (18%) και lifestyle influencers (18%).
Η πιο δημοφιλής θεματική κατηγορία αφορούσε την απώλεια βάρους, ιδέες για γεύματα και συνταγές (34%), ενώ 32% των αναρτήσεων ανήκε στην τάση «Τι τρώω σε μια μέρα». Οι συγκεκριμένες αναρτήσεις συχνά προωθούν μη ρεαλιστικά ή ανθυγιεινά διατροφικά πρότυπα, ενισχύοντας στερεοτυπικές αντιλήψεις για το βάρος και τη διατροφή.
Όσον αφορά την ακρίβεια των πληροφοριών, μόνο το 36% των αναρτήσεων ήταν απολύτως ακριβές, ενώ το 19% περιείχε εντελώς ανακριβείς πληροφορίες και το 18% ήταν κυρίως ανακριβές. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν 4 στις 10 αναρτήσεις περιέχουν λανθασμένες ή παραπλανητικές πληροφορίες. Επιπλέον, μόνο το 12% των αναρτήσεων έλαβε την υψηλότερη βαθμολογία (Α) για την ευθυγράμμισή του με επιστημονικά δεδομένα, ενώ το 15% κατατάχθηκε στην κατηγορία με τη χαμηλότερη βαθμολογία (Δ).
Ένα ανησυχητικό στοιχείο ήταν η έλλειψη διαφάνειας στις οικονομικές συνεργασίες των δημιουργών περιεχομένου. Σχεδόν οι μισές αναρτήσεις (49%) χρησιμοποιούσαν μαρτυρίες για να προωθήσουν προϊόντα ή υπηρεσίες, αλλά μόνο το 18% αποκάλυπτε σαφώς ότι περιείχε διαφήμιση ή χορηγία. Επίσης, μόνο το 13% αναγνώριζε πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων, ενώ μόνο το 10% προειδοποιούσε για πιθανούς κινδύνους που σχετίζονται με τις διατροφικές πρακτικές ή τα προϊόντα που προωθούσε.
Ένα από τα βασικά ευρήματα της μελέτης ήταν ότι οι αναρτήσεις με υψηλή ακρίβεια και οι αναρτήσεις με χαμηλή ακρίβεια είχαν παρόμοια επίπεδα αλληλεπίδρασης. Αυτό δείχνει ότι ο αλγόριθμος των social media δεν ευνοεί απαραίτητα το ακριβές περιεχόμενο, αλλά προωθεί κυρίως αναρτήσεις με υψηλά επίπεδα engagement, ανεξάρτητα από το αν είναι σωστές ή όχι.
Η έλλειψη ρύθμισης των social media επιτρέπει στη διατροφική παραπληροφόρηση να διαδίδεται ανεξέλεγκτα, επηρεάζοντας τη διατροφική συμπεριφορά και τη σωματική εικόνα των νέων. Μελέτες έχουν δείξει ότι τέτοιου είδους περιεχόμενο ενισχύει τη δυσαρέσκεια για το σώμα και μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη διαταραγμένων διατροφικών συνηθειών, ιδιαίτερα σε νεαρές γυναίκες και εφήβους από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Η ερευνητική ομάδα υπογραμμίζει την ανάγκη για αυστηρότερη εποπτεία της διατροφικής πληροφόρησης στα social media, προτείνοντας:
- Αυστηρότερο έλεγχο των διαπιστευτηρίων των δημιουργών περιεχομένου που παρέχουν διατροφικές συμβουλές.
- Προώθηση επιστημονικά τεκμηριωμένων πληροφοριών από διαιτολόγους και διατροφολόγους.
- Αύξηση της διαφάνειας στις διαφημίσεις και τις χορηγίες, ώστε να μειωθούν τα παραπλανητικά μηνύματα.
- Εκπαίδευση των χρηστών για την αναγνώριση και αντιμετώπιση της διατροφικής παραπληροφόρησης.
Ακολουθήστε το Cibum 
