Συναγερμός για άλλο ένα ψάρι με υδράργυρο πάνω από τα όρια
Τον τελευταίο καιρό έχει τραβήξει την προσοχή της κοινής γνώμης η παρουσία καρκινογόνου υδραργύρου στον τόνο, με καταναλωτικές οργανώσεις να κατηγορούν μεγάλα σουπερμάρκετ, και άλλες να κάνουν λόγο για «πραγματικό σκάνδαλο δημόσιας υγείας». Και όχι άδικα. Ο τόνος σε κονσέρβα είναι σε μεγάλο βαθμό μολυσμένος με υδράργυρο, μια ουσία βλαβερή για την υγεία. Στις 148 κονσέρβες τόνου που αναλύθηκαν από ανεξάρτητο εργαστήριο και οι 148 βρέθηκαν μολυσμένες με υδράργυρο, αποτέλεσμα άκρως απογοητευτικό καθώς σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ο υδράργυρος είναι μια από τις δέκα πιο επιβλαβείς χημικές ουσίες για τον άνθρωπο.
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Νέα ανάκληση πορτοκαλάδας FANTA λόγω υπερβολικής περιεκτικότητας σε χρωστική από πετρέλαιο
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Νέα ανάκληση δημοφιλών οικιακών σκευών λόγω απελευθέρωσης καρκινογόνων ουσιών (Δείτε φωτογραφία)
Ακόμα και δημόσιες αρχές όπως αυτή της Δανίας, έχει απευθύνει αυστηρή σύσταση στους γονείς να μην δίνουν στα παιδιά κάτω των 3 ετών τόνο. Όλες οι μορφές υδραργύρου έχουν τοξικές επιδράσεις (διαφορετικού είδους και έντασης) στο νευρικό, πεπτικό και ανοσοποιητικό σύστημα, καθώς και στους πνεύμονες, τα νεφρά, το δέρμα και τα μάτια. Τα ανόργανα άλατα του υδραργύρου είναι διαβρωτικά για το δέρμα, τα μάτια και τη γαστρεντερική οδό και η κατάποσή τους μπορεί να είναι τοξική για τα νεφρά. Επίσης αποτελεί σημαντική απειλή για την ανάπτυξη του παιδιού στη μήτρα και κατά την βρεφική ηλικία. Για το λόγο αυτό, μερικές φορές οι κίνδυνοι μπορεί να υπερβαίνουν τα οφέλη της κατανάλωσής τους.
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Αγγούρια μολυσμένα με επικίνδυνο βακτήριο – Μαζική ανάκληση
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Αγωγή εκατομμυρίων για εργασιακές παραβιάσεις κατά της εταιρείας με τις τηγανιτές πατάτες που περιείχαν πλαστικά κομμάτια
Ωστόσο δεν είναι μόνο ο τόνος που μπορεί να περιέχει υψηλές ποσότητες υδραργύρου. Στην Ιταλία η αλυσίδα καταστημάτων Iper έχει ανακαλέσει αρκετές παρτίδες ξιφία, ιδιωτικής ετικέτας. Ο λόγος που αναφέρεται στην ειδοποίηση ανάκλησης είναι η παρουσία υδραργύρου που υπερβαίνει τα νόμιμα όρια. Το εν λόγω προϊόν πωλείται σε συσκευασμένες υπό κενό σακούλες με χαρτόνι, μεταβλητού βάρους με τις ακόλουθες ημερομηνίες προ-συσκευασίας (που αντιστοιχούν στις παρτίδες) και ημερομηνίες λήξης:
- Iper Arese : ξιφίας σε φέτες, με ημερομηνία προσυσκευασίας 08/05/2025 και ημερομηνία λήξης 07/06/2025·
- Iper Rozzano : ξιφίας σε πλινθώματα, φέτες και κύβους, με ημερομηνία προσυσκευασίας 02/05/2025 και ημερομηνία λήξης 01/06/2025·
- Iper Vittuone : ξιφίας σε πλινθώματα και φέτες, με ημερομηνίες προσυσκευασίας 03/05/2025 και 04/05/2025 και ημερομηνίες λήξης 02/06/2025 και 03/05/2025.
- Η Iper Montebello Spa συσκεύασε τον ανακληθέντα ξιφία στα καταστήματα που επηρεάστηκαν από το μέτρο.
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | General Mills: Έρευνα και μηνύσεις για τα «υγιεινά» δημοφιλή δημητριακά με πετρελαιοχρώματα και μόλυβδο
Ως προφύλαξη, το Υπουργείο Υγείας της Ιταλίας συνέστησε στους καταναλωτές να μην καταναλώσουν τον ξιφία με τις ημερομηνίες λήξης και τους αριθμούς παρτίδας που αναφέρονται παραπάνω. Τον περασμένο Απρίλιο επίσης στην Ιταλία ανακλήθηκαν γαρίδες και ξιφίας λόγω παρουσίας υδραργύρου πάνω από τα νόμιμα όρια. Και τον Φεβρουάριο του 2025, η πύλη του Συστήματος Ταχείας Ειδοποίησης για τα Τρόφιμα και τις Ζωοτροφές (RASFF) ανέφερε ένα περιστατικό που αφορούσε μόλυνση από υδράργυρο σε διάφορες ποικιλίες ξιφία. Πιο πρόσφατα στις 8 Μαΐου μέσω του Ευρωπαϊκού RASFF ενημερώθηκαν 4 χώρες για μαριναρισμένο ξιφία προέλευσης Ισπανίας με ποσότητα υδραργύρου 2,1 mg/kg με ανώτατο νόμιμο όριο το 1 mg/kg. Αν και ο ξιφίας, όπως και ο τόνος είναι μια δημοφιλής επιλογή θαλασσινών, είναι γνωστό ότι συσσωρεύει υδράργυρο, ο οποίος μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την υγεία των καταναλωτών. Ανάλυση των ειδοποιήσεων στο RASFF από το 2000 έως το 2022, διαπίστωσε ότι από το σύνολο των 3344 ειδοποιήσεων, τα προϊόντα ψαριών που έλαβαν τις περισσότερες ειδοποιήσεις ήταν ο τόνος (16,66%), ακολουθούμενος από τον ξιφία (15,98%), τον σολομό (8,23%), το σκουμπρί (4,48%) και τους καρχαρίες (3,77%). Η κορυφαία κατηγορία κινδύνου για τα ψάρια ήταν τα βαρέα μέταλλα όπως ο υδράργυρος.
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Τι αποκαλύπτει για την προσωπικότητά σου ο τρόπος που τρως παγωτό σύμφωνα με τους ψυχολόγους
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα νόμιμα όρια υδραργύρου σε τρόφιμα – και ειδικά στα θαλασσινά – καθορίζονται από τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1881/2006 και τις τροποποιήσεις του. Αυτά τα όρια αναφέρονται κυρίως στον ολικό υδράργυρο, με έμφαση στον μεθυλυδράργυρο, τη μορφή που βρίσκεται κυρίως στα ψάρια. Τα νόμιμα όρια ολικού υδραργύρου (σε mg/kg βάρους τροφίμου) είναι:
| Είδος θαλασσινού | Μέγιστο επιτρεπόμενο όριο υδραργύρου |
| Ξιφίας, καρχαρίας, τόνος (είδη με υψηλή συσσώρευση) | 1,0 mg/kg |
| Άλλα ψάρια και θαλασσινά | 0,5 mg/kg |
Στην Ελλάδα υπάρχουν εταιρείες που ελέγχουν την συγκέντρωση του υδραργύρου σε κάθε παρτίδα τόνου, σύμφωνα όμως με τα δεδομένα, για ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες, 1-2 εβδομαδιαίες μερίδες ειδών όπως ο ξιφίας ή ο τόνος είναι αρκετές για να υπερβούν την ανεκτή εβδομαδιαία πρόσληψη (TWI) που ορίζει η EFSA για τον μεθυδράργυρο: 1,3 μg/kg σωματικού βάρους, τιμή πέρα από την οποία αυξάνονται οι κίνδυνοι βλάβης στην εμβρυϊκή και βρεφική νευροανάπτυξη.
Σύμφωνα και με τον Βιολόγο – Μικροβιολόγο Τροφίμων Φραγκίσκο Γαΐτη τα μεγαλύτερα ψάρια, με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, τείνουν να έχουν υψηλότερα επίπεδα υδραργύρου επειδή βιοσυσσωρεύουν μεθυλιούχο υδράργυρο για πιο εκτεταμένες περιόδους. Κορυφαία αρπακτικά όπως ο τόνος, ο ξιφίας και οι καρχαρίες καταναλώνουν άλλα ψάρια και έτσι καταλήγουν με υψηλότερες συγκεντρώσεις υδραργύρου λόγω βιομεγέθυνσης. Αντίθετα, τα ψάρια που βρίσκονται χαμηλότερα στην τροφική αλυσίδα με μικρότερη διάρκεια ζωής, όπως ο σολομός, η πέστροφα και οι σαρδέλες, τρέφονται με φυτά ή μικρότερα ασπόνδυλα και έχουν ως αποτέλεσμα χαμηλότερα επίπεδα υδραργύρου στη σάρκα τους.
Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Water του mdpi ανέλυσε τις ειδοποιήσεις του συστήματος ταχείας ειδοποίησης για τα τρόφιμα και τις ζωοτροφές (RASFF) για τα θαλασσινά κατά την περίοδο 1996-2020. Η μελέτη ασχολήθηκε με τις ειδοποιήσεις από το 1996 έως το 2020. Πιο συχνά αναφέρθηκαν οι γαρίδες 13%, ο τόνος 10%, ο ξιφίας 9,6%, ο σολομός 5,5%, τα μύδια 4,7% και ακολουθούν καλαμάρια, σκουμπρί, στρείδια και, μπακαλιάρος. Όσον αφορά στον τόνο, σύμφωνα και με τον Δημήτρη Χρυσαφίδη Δρ. Χημείας Τροφίμων η ασφαλής ποσότητας τόνου την εβδομάδα είναι 278 γραμμάρια την εβδομάδα για ένα άτομο 70 κιλών
Οι Συστάσεις για την Κατανάλωση Ψαριών
Για τη μείωση των κινδύνων και τη διασφάλιση των οφελών, συνιστάται να :
- Περιορίσετε την κατανάλωση μεγάλων αρπακτικών ψαριών (π.χ. τόνος, ξιφίας) σε μία μερίδα την εβδομάδα.
- Προτιμήστε μικρότερα ψάρια όπως σαρδέλες, σκουμπρί και σολομό, που έχουν χαμηλότερα επίπεδα υδραργύρου.
- Διαφοροποιήστε τη διατροφή σας επιλέγοντας ποικιλία ψαριών για να μειώσετε την έκθεση σε υδράργυρο.
- Ελέγξτε την προέλευση και, εάν είναι δυνατόν, επιλέξτε εκτρεφόμενα ψάρια με φυτική τροφή, η οποία είναι χαμηλότερη σε μεθυλυδράργυρο.
*Το Cibum είναι εξειδικευμένο site ασφάλειας τροφίμων και απευθύνεται στον κλάδο και στους επαγγελματίες τροφίμων, όπως και σε συνειδητοποιημένους καταναλωτές. Το παρόν άρθρο έχει σκοπό να προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες στους επιστήμονες τροφίμων και επαγγελματίες που σχεδιάζουν τα συστήματα και μέτρα ασφάλειας τροφίμων των επιχειρήσεων τροφίμων. Τα συμβάντα ασφάλειας τροφίμων σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο αποτελούν πολύτιμα εισερχόμενα δεδομένα στην ανάλυση επικινδυνότητας της διαδικασίας διαχείρισης τροφίμων (HACCP) που υποχρεούται να συντάσσει και να διατηρεί βάση νόμου, κάθε επιχείρηση τροφίμων.
Ακολουθήστε το Cibum 
