Γιατί οι θεραπείες αποτοξίνωσης δεν έχουν επιστημονική βάση και ποια είναι η πραγματική εναλλακτική.
Η αποτοξίνωση έχει γίνει συνώνυμο της υπόσχεσης για καθαρισμό του οργανισμού, απώλεια βάρους και ενίσχυση της ευεξίας. Οι χυμοκαθάρσεις, οι δίαιτες αποτοξίνωσης, τα χάπια και τα επιθέματα διαφημίζονται ως λύσεις για την απομάκρυνση των «τοξινών». Ωστόσο, η επιστήμη αμφισβητεί έντονα αυτή την αντίληψη.
Η βασική ιδέα της αποτοξίνωσης στηρίζεται στην υπόθεση ότι το σώμα συσσωρεύει τοξίνες που πρέπει να απομακρυνθούν. Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν σαφείς αποδείξεις για την ύπαρξη αυτών των τοξινών ή για τις αρνητικές τους επιπτώσεις. Σύμφωνα με τον καθηγητή Andreas Pfeiffer, ειδικό στη διατροφική ιατρική στο Πανεπιστήμιο Charité του Βερολίνου, ο ανθρώπινος οργανισμός διαθέτει φυσικούς μηχανισμούς καθαρισμού μέσω του ήπατος, των νεφρών, των πνευμόνων και του εντέρου.
Το συκώτι φιλτράρει και απομακρύνει ανεπιθύμητες ουσίες, τα νεφρά αποβάλλουν τις άχρηστες ουσίες μέσω των ούρων, οι πνεύμονες απομακρύνουν το διοξείδιο του άνθρακα, ενώ ο οργανισμός ανακυκλώνει παλιά ή κατεστραμμένα κύτταρα μέσω της διαδικασίας της αυτοφαγίας. Αυτή η φυσική ανανέωση ενεργοποιείται κυρίως μέσω της νηστείας και της άσκησης, χωρίς να απαιτούνται ειδικά προϊόντα ή δίαιτες αποτοξίνωσης.

Παρότι η νηστεία έχει επιστημονικά τεκμηριωμένα οφέλη, οι δημοφιλείς θεραπείες detox δεν έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές. Το αυστριακό ερευνητικό πρόγραμμα Cochrane Medicine Transparent, το 2019, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχουν αξιόπιστες μελέτες που να αποδεικνύουν τα οφέλη των θεραπειών αποτοξίνωσης για την υγεία.
Επιπλέον, η προσωρινή απώλεια βάρους που παρατηρείται με αυτές τις δίαιτες οφείλεται κυρίως στην απώλεια υγρών και όχι λίπους, με αποτέλεσμα το βάρος να επιστρέφει μόλις επιστρέψει κάποιος στις κανονικές του διατροφικές συνήθειες.
Σύμφωνα με τη Γερμανική Εταιρεία Διατροφής, οι θεραπείες αποτοξίνωσης συχνά οδηγούν στο φαινόμενο yo-yo, καθώς δεν προωθούν ουσιαστική και μακροπρόθεσμη αλλαγή στη διατροφή.
Οι ισχυρισμοί περί αποτοξίνωσης δεν αμφισβητούνται μόνο από τους επιστήμονες αλλά και από τη νομοθεσία. Το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο της Γερμανίας αποφάσισε ότι ο όρος «αποτοξίνωση» συνιστά ισχυρισμό υγείας, ο οποίος απαιτεί επιστημονική τεκμηρίωση για να χρησιμοποιηθεί στη διαφήμιση. Το Διοικητικό Δικαστήριο του Μονάχου, το 2023, απαγόρευσε τη χρήση του όρου «Freetox» σε προϊόντα, κρίνοντας ότι παραπλανά τους καταναλωτές.
Η πραγματική λύση για τη βελτίωση της υγείας δεν βρίσκεται σε προϊόντα detox, αλλά σε έναν ισορροπημένο τρόπο ζωής. Μια διατροφή πλούσια σε λαχανικά, φυτικές ίνες και υγιεινά λιπαρά, η διαλείπουσα νηστεία και η τακτική σωματική δραστηριότητα υποστηρίζουν αποτελεσματικά τη φυσική ικανότητα του σώματος να αυτοκαθαρίζεται.