Γιατί είναι επιβεβλημένη η προστασία των ηλικιωμένων από τροφικές δηλητηριάσεις

Συμβουλές για οικογένειες και ιδρύματα που φροντίζουν ηλικιωμένους

Οι οικογένειες, και σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό τα ιδρύματα που ειδικεύονται στη φροντίδα ηλικιωμένων, αντιμετωπίζουν μοναδικές προκλήσεις όταν προσπαθούν να προστατεύσουν τους ηλικιωμένους από τους κινδύνους της τροφικής δηλητηρίασης. Σύμφωνα με το FoodPoisoningNews, οι ηλικιωμένοι είναι μία από τις υποομάδες που είναι πιο ευαίσθητες για σοβαρές συνέπειες στην υγεία μετά από τροφική δηλητηρίαση, μαζί με τις πολύ νεαρές ηλικίες, τις έγκυες γυναίκες και τα άτομα με υποκείμενα προβλήματα υγείας.

Όπως και με κάθε ασθένεια, οι ηλικιωμένοι είναι λιγότερο ικανοί να καταπολεμήσουν μια τροφική δηλητηρίαση και σε ορισμένες περιπτώσεις δεν μπορούν να την ξεπεράσουν και να επιβιώσουν. Σύμφωνα με τον Δρ Limin Wijaya, από το Γενικό Νοσοκομείο της Σιγκαπούρης: «Το ασθενέστερο ανοσοποιητικό σύστημα των ηλικιωμένων τους καθιστά πιο ευάλωτους στην ανάπτυξη σοβαρών βακτηριακών λοιμώξεων και επιπλοκών». Άλλοι παράγοντες που μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε επιπλοκές, είναι η νευρολογική διαταραχή, η αυξημένη αρτηριακή πίεση, η ΧΑΠ (χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια), επιβλαβείς αλληλεπιδράσεις με τρέχοντα φάρμακα ή θεραπείες και ο γηρασμένος γαστρεντερικός σωλήνας.

Οι οξείες, μακροπρόθεσμες διαταραχές μπορούν να προκαλέσουν – αυτό που κανονικά θα ήταν μια ήπια ή περαστική περίπτωση τροφικής δηλητηρίασης – δυνητικά θανατηφόρα ή σοβαρή ασθένεια που απαιτεί νοσηλεία. Για παράδειγμα, σε μια πρόσφατη μελέτη περίπτωσης, ένας ηλικιωμένος πολίτης στα πρώτα στάδια της νόσου Αλτσχάιμερ κατέληξε σοβαρά ανάπηρος μετά την εκδήλωση λιστερίωσης. Επίσης, δεδομένης της προδιάθεσης, προκλήθηκε και ταχεία εμφάνιση άνοιας.

Σε παρόμοια περίπτωση, η εμφάνιση της Shiga Toxin-Producing E. coli (STEC), μπορεί να προκαλέσει ακόμη πιο σοβαρή νόσηση σε άτομα με ΧΑΠ ή υψηλή αρτηριακή πίεση. Και για τους ασθενείς με σαλμονέλωση, η μεταμολυσματική εμφάνιση του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου ή της αντιδραστικής αρθρίτιδας, μπορεί να είναι μακράς διαρκείας και εξουθενωτική. Επιπλέον, οι ηλικιωμένοι είναι πολύ πιο πιθανό να νοσούν από καρκίνο, ή διαβήτη (ο οποίος μπορεί να αυξήσει σημαντικά τις πιθανότητες ενός ατόμου να αποκτήσει αιμολυτικό ουρεμικό σύνδρομο μετά τη μόλυνση με STEC), και να λαμβάνουν φάρμακα, όπως αντιβιοτικά, φάρμακα για την αρτηριακή πίεση ή άλλα όπως κορτικοστεροειδή, αναστολείς TNF ή βιολογικά όπως το Enbrel για την καταπολέμηση της φλεγμονής που σχετίζεται με αρθρίτιδα ή νόσο του εντέρου. Αυτά τα φάρμακα καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα για την καταπολέμηση των συμπτωμάτων της φλεγμονής γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο ελεύθερης πρόσβασης και ανάπτυξης ιογενών και βακτηριακών παθογόνων στον οργανισμό.

Καθώς οι άνθρωποι γερνούν, όπως κάθε άλλη σωματική ικανότητα (όραση, ικανότητα για τρέξιμο ή για άρση βαρών), γερνάνε και τα όργανα του σώματος. Το στομάχι και ο γαστρεντερικός σωλήνας, μαζί με το ήπαρ και τα νεφρά επηρεάζονται από την ηλικία. Μια αξιοσημείωτη αλλαγή είναι συχνά η μείωση της ποσότητας οξέος στο στομάχι. Μια άλλη επίδραση της γήρανσης είναι η επιβράδυνση του πεπτικού συστήματος ή του γαστρεντερικού συστήματος. Επειδή τα τρόφιμα καθυστερούν σε ένα πιο αργό πεπτικό σύστημα, τα βακτήρια μπορούν να αναπαραχθούν και να αναπτυχθούν. Επιπλέον, τα «επακόλουθα» συστήματα, όπως τα νεφρά και το ήπαρ, μπορεί να αποτύχουν να φιλτράρουν ή να απορρίψουν επιβλαβείς ουσίες.

Μεταξύ των πιο κοινών βακτηριακών πηγών τροφικής δηλητηρίασης, η Listeria θεωρείται από πολλούς ως ο σοβαρότερος κίνδυνος για τους ηλικιωμένους, μαζί με την E.coli και τη Salmonella. Ένα γηρασμένο ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να παρεμποδίζει την ικανότητα του σώματος να αναγνωρίζει επιβλαβείς παθογόνους παράγοντες όπως η Listeria ή να καταπολεμά την αναπαραγωγή των βακτηρίων. Το αποτέλεσμα φαίνεται στο ποσοστό των διαγνώσεων, αφού πάνω από το ήμισυ όλων των επιβεβαιωμένων περιπτώσεων με Listeria είναι σε άτομα ηλικίας άνω των 64 ετών. Αυτό μεταφράζεται σε τετραπλάσια αύξηση της λιστερίωσης μεταξύ των ηλικιωμένων. Από αυτές, σχεδόν όλες οι περιπτώσεις λιστερίωσης σε ηλικιωμένους απαιτούν νοσηλεία και περίπου το 30% αποτυγχάνουν να επιβιώσουν.

H STEC και η Salmonella είναι πολύ πιο συχνές, με την STEC να στέλνει 3.000-4.000 θύματα στο νοσοκομείο κάθε χρόνο στις ΗΠΑ, ενώ η Salmonella ευθύνεται για εισαγωγές σε νοσοκομεία πάνω από 20.000. Το ποσοστό θνησιμότητας, σε ολόκληρο τον πληθυσμό, και όχι μόνο μεταξύ των ηλικιωμένων, είναι περίπου το ίδιο, με περίπου το 0,5% να μην επιβιώνει. Και όσον αφορά τους ιούς, το πιο κοινό παθογόνο, ο νοροϊός, στέλνει περίπου 56.000 άτομα στο νοσοκομείο ετησίως, αλλά έχει ποσοστό επιβίωσης 99,9% σε όλα τα θύματα.

Τέλος, οι ηλικιωμένοι μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς σε τροφική δηλητηρίαση δεδομένων ορισμένων συμπεριφορών που μπορεί να έχουν διαμορφωθεί από την ιστορία και το πολιτιστικό τους υπόβαθρο. Ορισμένοι ηλικιωμένοι έχουν εμπειρίες, όπως πόλεμος, πείνα,  οικονομική κατάρρευση ή μπορεί να είναι λιγότερο διατεθειμένοι να πετάξουν παλαιότερα τρόφιμα και πιο διατεθειμένοι να φάνε αποφάγια και είναι γνωστό ότι τα υπολείμματα είναι ευαίσθητα σε μόλυνση και βακτηριακή ανάπτυξη. Πολλοί ηλικιωμένοι τρώνε επίσης στο σπίτι συχνότερα και δεν τρώνε σε fast food. Οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι η πλειοψηφία των περιπτώσεων τροφικής δηλητηρίασης ξεκινούν από το σπίτι ή συνδέονται με εστιατόρια (εκτός των fast food) και επίσης πολλοί ηλικιωμένοι τείνουν να χρησιμοποιούν περισσότερα ωμά ή φυσικά συστατικά στην προετοιμασία και το μαγείρεμα των γευμάτων τους, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο επιμόλυνσης με κάποιον τροφιμογενή παθογόνο παράγοντα.