Τις βλέπουμε καθημερινά πάνω στα τρόφιμα που αγοράζουμε ενώ η νομοθεσία που τις αφορά είναι πολυδαίδαλη… Αλλά ποια είναι η ιστορία τους;
Η ετικέτα στα τρόφιμα (Food Labeling) μπορεί για κάποιους να είναι «διακοσμητική», αλλά στην πραγματικότητα εξυπηρετεί έναν πολύ σημαντικό σκοπό: Δίνει πληροφορίες στον καταναλωτή σχετικά με το τι περιέχουν αυτά που τρώει, προλαμβάνοντας με αυτό τον τρόπο σοβαρές καταστάσεις, όπως παραδείγματος χάριν κάποια τροφική αλλεργία. Σήμερα είμαστε αρκετά εξοικειωμένοι με την παρουσία τους στα προϊόντα, η οποία πέρα από τη δική μας ενημέρωση για τα συστατικά, εξυπηρετεί και την υποχρέωση του κατασκευαστή να είναι απόλυτα διαφανής απέναντι στους αγοραστές. Ας δούμε μια συνοπτική εκδοχή της ιστορίας των ετικετών και επισημάνσεων στα τρόφιμα.
Μέθοδος αποφυγής της νοθείας
Όπως αναφέρεται στον ιστότοπο 48hour print, πριν από την καθιέρωση της ετικέτας διατροφικών γεγονότων το 1990, η επισήμανση των τροφίμων χρησιμοποιήθηκε ήδη για την παρακολούθηση νοθευμένων προϊόντων ακόμη και κατά τον Μεσαίωνα. Ωστόσο, τότε λειτουργούσε περισσότερο ως ενός είδους σήματος που εξυπηρετούσε τους παραγωγούς τροφίμων. Για παράδειγμα, το βούτυρο στην Ευρώπη περίπου το 1660 αποτελούσε συχνό αντικείμενο νοθείας, ειδικά στην Αγγλία. Για το σκοπό αυτό ο εκάστοτε κατασκευαστής έπρεπε να τοποθετεί τα αρχικά του και την επωνυμία του στο καθετί που πωλούσε, για να εξασφαλίζεται ότι το προϊόν είναι γνήσιο.
Πώς ο θάνατος του Zachary Taylor βοήθησε στην βελτίωση των επισημάνσεων στα τρόφιμα
Κάνοντας ένα άλμα 200 περίπου ετών στο χρόνο, σε ένα ξέσπασμα τροφιμογενούς ασθένειας τη δεκαετία του 1850, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Zachary Taylor πέθανε μέσα σε πέντε ημέρες από την κατανάλωση μολυσμένων φρούτων και γάλακτος σε ένα πικνίκ. Το περιστατικό συγκλόνισε την αμερικανική κοινωνία, αναφέρθηκε και διαδόθηκε ευρέως και ώθησε τον Πρόεδρο Λίνκολν να δημιουργήσει το Υπουργείο Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών (USDA) το 1862, γράφει ο ιστότοπος Daba Printing Magazine. Το υπουργείο έθεσε αυστηρές οδηγίες για το χειρισμό και την επεξεργασία των τροφίμων, οι οποίες οδήγησαν στις πρώτες ετικέτες τροφίμων για να προειδοποιήσουν τους καταναλωτές σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων. Ήταν εκείνη την περίοδο που μεγάλα ονόματα του Αμερικανικού τροφίμου, όπως ο Federick Pabst και ο H.J Heinz, θέλησαν να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών.
Οι κατασκευαστές ξεκινούν να επωφελούνται από τη χρήση των ετικετών
To 1906 ψηφίστηκε στις ΗΠΑ και ένας νόμος που ορίζεται ως ο πρώτος επίσημος κανονισμός στον σύγχρονο σχεδιασμό συσκευασιών, ο οποίος απαγόρευε την παρασκευή και τη μεταφορά νοθευμένων τροφίμων και φαρμάκων στις Ηνωμένες Πολιτείες καθώς και την επισήμανση των προϊόντων με ψευδή εμπορικά σήματα. Περίπου 20 χρόνια αργότερα, στη δεκαετία του 1930, εν μέσω αστικοποίησης και εκβιομηχάνισης, τα αγαθά ήταν άφθονα. Οι επιχειρηματίες τότε διαπίστωσαν ότι οι ετικέτες και οι συσκευασίες όχι μόνο προστατεύουν τα προϊόντα και τους καταναλωτές, αλλά επίσης ενισχύουν την αναγνωρισιμότητα της επωνυμίας τους και προσελκύουν τους καταναλωτές να τα αγοράσουν, γράφει το Daba Printing Magazine. Οι ετικέτες και οι μάρκες συσκευασίας γίνονται σημαντικά μέσα προώθησης και γνωρίζουν ταχεία ανάπτυξη.
Σταθερά βήματα προς τη συνεπή επισήμανση στα τρόφιμα
Τη δεκαετία του 1960, όταν οι περισσότεροι Αμερικανοί ετοίμαζαν γεύματα στο σπίτι, δημιουργήθηκε δημόσια ζήτηση για πιο λεπτομερείς πληροφορίες παραγωγής. Το 1966, το USDA όρισε ότι όλες οι ετικέτες τροφίμων πρέπει να παρέχουν μια λίστα συστατικών. Καθώς τα σκευάσματα τροφίμων αναγκάστηκαν να φέρουν ρητή επισήμανση, οι εταιρείες τροφίμων άρχισαν σταδιακά να προσθέτουν ισχυρισμούς υγείας στις συσκευασίες για να προωθήσουν τα προϊόντα τους, συχνά με υπερβολική χροιά. Η έλλειψη ρύθμισης και η κατάφωρα παραπλανητική αυτή επισήμανση οδήγησε το Ανώτατο Δικαστήριο το 1973 να προτείνει ισχυρισμούς διατροφής μόνο σε προϊόντα που είναι χαμηλά σε λιπαρά και σε χοληστερόλη, αλλά το μέτρο δεν επιβλήθηκε.
Η πρώτη διατροφική ετικέτα
Μόλις δεκαετίες αργότερα, το 1990, η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) ψήφισε επίσημα τον νόμο περί διατροφικής σήμανσης και εκπαίδευσης, απαιτώντας από όλες τις εταιρείες τροφίμων να κάνουν συνεπείς δηλώσεις και να δημοσιεύουν λεπτομερή, τυποποιημένα διατροφικά στοιχεία για όλα τα προϊόντα που προορίζονται για πώληση. Ζητούσε συγκεκριμένες ποσότητες θερμίδων, λίπους, χοληστερόλης, νατρίου, υδατανθράκων, πρωτεϊνών και την περιεκτικότητα σε ορισμένες βιταμίνες και μέταλλα. Επισήμως, η πρώτες διατροφικές ετικέτες εμφανίστηκαν στα τρόφιμα το 1994.
Λίγο πιο κοντά στο σήμερα
Το 2014, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των Ηνωμένων Πολιτειών (FDA) εξέδωσε ενημερωμένους κανονισμούς για τη διατροφική επισήμανση. Αυτή είναι η πρώτη σημαντική αλλαγή στις διατροφικές ετικέτες από τότε που εισήχθησαν το 1994. Οι περισσότερες εταιρείες τροφίμων έχουν ολοκληρώσει την ενημέρωση της ετικέτας έως την 1η Ιανουαρίου 2021.
Στην Ελλάδα, η πρώτη ετικετοποιία φέρει την επωνυμία Ν. Κάμπας ΑΕΒΕ, η οποία μάλιστα έχει διακριθεί και διεθνώς στον διαγωνισμό ετικετοποιίας FINAT International Labelling Competition. Λειτουργεί εδώ και 45 χρόνια. Ορισμένες από τις εταιρείες που έχουν συνεργαστεί με την Ν. Κάμπας είναι η Metaxa, η Kayak και το Ούζο 12.
Ακολουθήστε το Cibum 
