Όταν οι ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις εισήλθαν στην Ουκρανία, δημιουργήθηκε μια έντονη ανθρωπιστική κρίση και φόβος για παγκόσμια οικονομική αναταραχή. Με πολλές χώρες να ανταποκρίνονται στην κατάσταση επιβάλλοντας οικονομικές και εμπορικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, οι διεθνείς επιχειρηματικοί τομείς, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων, των καυσίμων και της χρηματοδότησης, έχουν ήδη αρχίσει να βιώνουν τις επιπτώσεις.
Σύμφωνα με τρεις καθηγητές από το Κέντρο Παγκόσμιων Επιχειρηματικών Μελετών στο Penn State Smeal College of Business, όσο περισσότερο συνεχίζεται αυτή η σύγκρουση, τόσο ευρύτερες και πιο σοβαρές θα γίνονται οι οικονομικές επιπτώσεις της.
Ενώ είναι πολύ νωρίς για να προβλεφθεί ο μακροπρόθεσμος οικονομικός και κοινωνικός αντίκτυπος αυτής της συνεχιζόμενης σύγκρουσης, οι καθηγητές επισημαίνουν αρκετούς τομείς άμεσης ανησυχίας: την αυξημένη αστάθεια των διεθνών επιχειρηματικών συμφερόντων, την ξαφνικά επισφαλή αστάθεια της ρωσικής οικονομίας και μια πιθανή καταστροφική απειλή για την παγκόσμια προσφορά τροφίμων.
«Είναι δίκαιο να πούμε ότι οι περισσότερες παγκόσμιες εταιρείες δεν ήταν πλήρως προετοιμασμένες για τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ευρώπη και τις οικονομικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία για την εισβολή της στην Ουκρανία», δήλωσε ο Terrence Guay, διευθυντής του Κέντρου Παγκόσμιων Επιχειρηματικών Μελετών και κλινικός καθηγητής διεθνών επιχειρήσεων στο Penn State Smeal.
Τις τελευταίες ημέρες, οι πετρελαϊκοί κολοσσοί Shell, BP και Exxon επέλεξαν να απομακρυνθούν από τις επενδύσεις πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων στη ρωσική ενεργειακή βιομηχανία. Η Ford, η BMW και η Volvo σταμάτησαν να αποστέλλουν ή να κατασκευάζουν αυτοκίνητα στη Ρωσία. Η Boeing και η Airbus δεν θα πουλήσουν ανταλλακτικά σε ρωσικές αεροπορικές εταιρείες, η Maersk αρνείται να στείλει αγαθά προς ή έξω από τη Ρωσία και η Apple δεν θα πουλά τηλέφωνα ή υπηρεσίες εντός της χώρας.
Ο Γκουάι σημείωσε ότι αυτές οι αποφάσεις έχουν ληφθεί εν μέρει για πρακτικούς λόγους, συμπεριλαμβανομένων των περιορισμών που οι κυρώσεις της Δύσης στις τράπεζες θέτουν στην μεταφορά χρημάτων προς και από τη Ρωσία. Αλλά, όπως είπε, οι περισσότερες από αυτές τις επιχειρηματικές αποφάσεις αντικατοπτρίζουν επίσης τη σοβαρότητα της σύγκρουσης, την κραυγαλέα συμπεριφορά του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και τη βαθιά κατανόηση ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να παίξουν ρόλο στον τερματισμό αυτής της σύγκρουσης.
«Οι πολυεθνικές εταιρείες βρίσκονται συχνά παγιδευμένες μεταξύ της οικονομικής επιθυμίας να δραστηριοποιηθούν σε κερδοφόρες αγορές και της προσδοκίας του κοινού ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να είναι μια δύναμη για το καλό», είπε ο Guay, του οποίου η ακαδημαϊκή έρευνα επικεντρώνεται στην παγκοσμιοποίηση και την εταιρική κοινωνική ευθύνη.
«Τα τελευταία χρόνια, πολλές παγκόσμιες εταιρείες ήταν απρόθυμες να κάνουν δημόσιες δηλώσεις ή να αλλάξουν τις δραστηριότητές τους λόγω ποικίλων ηθικών ανησυχιών», είπε ο Guay, συμπεριλαμβανομένων ζητημάτων σε διάφορες χώρες, όπως παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διαφθορά, καταχρήσεις εργασίας και περιβαλλοντική υποβάθμιση. Καθώς όμως αυτή η σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας εκτυλίσσεται, πολλές εταιρείες λένε ότι «ο λαός και η ειρήνη είναι πιο σημαντικά από τα κέρδη», κάτι που είναι μια ηθική επιρροή που δεν έχουμε δει σε αυτή την κλίμακα σε άλλες περιπτώσεις».
Σύμφωνα με τον Guay, το πώς η σύγκρουση και οι αποφάσεις που θα προκύψουν από τις παγκόσμιες επιχειρήσεις θα επηρεάσουν τη ρωσική οικονομία μένει να φανεί. Ωστόσο, πρότεινε ότι οι πρώτοι δείκτες υποδεικνύουν δύσκολες μέρες που έρχονται, σε μια στιγμή που οι επιπτώσεις των δασμών που επιβλήθηκαν από τον πρώην Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και ο αντίκτυπος της πανδημίας COVID-19 στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού εξακολουθούν να γίνονται αισθητές.
«Τα επόμενα χρόνια θα είναι μια συναρπαστική στιγμή για να δούμε πώς οι παγκόσμιες εταιρείες επαναβαθμονομούν τον κίνδυνο χώρας», είπε ο Guay.
Οι οικονομικές επιπτώσεις των κυρώσεων
Η οικονομία της Ρωσίας ήταν όλο και πιο ελκυστική για τις διεθνείς επιχειρήσεις πριν από τη σύγκρουση, αλλά αυτό το αυξανόμενο δυναμικό έχει πάρει απότομη τροπή από την έναρξη της σύγκρουσης, σύμφωνα με τον Λου Γκάτις, κλινικό καθηγητή οικονομικών στο Penn State Smeal.
«Το 2021, η χώρα απολάμβανε δημοσιονομικά και εμπορικά πλεονάσματα υποβοηθούμενη από τις υψηλές τιμές του πετρελαίου και την ανάκαμψη από προηγούμενες διακοπές λειτουργίας του κορωνοϊού», εξήγησε. «Αυτό επέτρεψε στη Ρωσία να σταθεροποιήσει το ρούβλι και να δημιουργήσει τα συναλλαγματικά αποθέματά της – που μερικές φορές αναφέρονται ως «πολεμικό στήθος» ενός έθνους – στο ιστορικό υψηλό των 630 δισεκατομμυρίων δολαρίων».
Σήμερα, το αυξανόμενο κόστος της στρατιωτικής σύγκρουσης, σε συνδυασμό με τη σταθερά αποτελεσματική ουκρανική αντίσταση και την έντονη επίπληξη του κόσμου για τις ενέργειες της Ρωσίας, έχουν συγχωνευθεί, δημιουργώντας μια καθοδική πορεία για τη ρωσική οικονομία.
Σύμφωνα με τον Gattis, η υποτίμηση του ρουβλίου, το οποίο έχει πλέον μειωθεί περισσότερο από 30 τοις εκατό από έτος σε έτος έναντι του ευρώ, του δολαρίου και του γιουάν, θα οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές εισαγωγών και θα δημιουργήσει πρόσθετη πληθωριστική πίεση στη Ρωσία. Για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα, το ρωσικό χρηματιστήριο έχει υποχωρήσει κατά περίπου 40% μέχρι στιγμής φέτος.
Ο Gattis που ασχολείται με την πρόβλεψη συναλλάγματος και τις στρατηγικές αντιστάθμισης κινδύνου στο πρόγραμμα Executive MBA του Penn State Smeal στη Φιλαδέλφεια, σημείωσε ότι η Ρωσία αύξησε απότομα τα επιτόκια από 9,5 τοις εκατό σε 20 τοις εκατό σε μια προσπάθεια να στηρίξει το ρούβλι και να σταματήσει τις αναλήψεις από το τραπεζικό σύστημα.
«Αυτή είναι μια απάντηση που συζητώ στο πλαίσιο της παγκόσμιας οικονομικής μου πορείας», είπε ο Gattis. «Η Ρωσία κινδυνεύει να μειώσει την αξιολόγηση του χρέους της σε κατάσταση σκουπιδιών. Μια τέτοια υποβάθμιση θα έκανε ακόμη πιο δύσκολο για τη χώρα να δανειστεί χρήματα και θα αυξήσει περαιτέρω το κόστος δανεισμού της στο μέλλον».
Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμη περισσότερο καθώς οι ΗΠΑ και άλλες χώρες δεσμεύονται να απαγορεύσουν ορισμένες ρωσικές τράπεζες από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα SWIFT, εξήγησε ο Gattis.
«Αν και αυτή η απαγόρευση δεν θα σταματήσει εντελώς τις ρωσικές διεθνείς συναλλαγές, θα καταστήσει πιο δαπανηρή τη λειτουργία των ρωσικών τραπεζών και επίσης θα καταστήσει πιο δαπανηρή για τις πολυεθνικές εταιρείες να συναλλάσσονται με τη Ρωσία», είπε.
Πολλά κράτη έχουν επίσης επιβάλει συγκεκριμένες κυρώσεις κατά των ρωσικών εισαγωγών και ορισμένες χώρες απαγορεύουν τις εξαγωγές τεχνολογίας τους στη Ρωσία, οι οποίες είναι απαραίτητες για την υποστήριξη των διυλιστηρίων πετρελαίου της. Η αξία του ρωσικού πετρελαίου είναι επίσης σε πτώση, με τις ΗΠΑ να απαγορεύουν πλέον τις εισαγωγές του μεγαλύτερου εξαγωγικού πετρελαίου της Ρωσίας.
Παγκόσμιες προμήθειες τροφίμων και επισιτιστική ανασφάλεια
Καθώς η Αυστραλία, η Ιαπωνία, η Ελβετία, το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλα έθνη παγώνουν τα περιουσιακά στοιχεία των Ρώσων ολιγαρχών, της κεντρικής τράπεζας του έθνους, ακόμη και του ίδιου του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, οι επιπτώσεις της σύγκρουσης και η διεθνής απάντησή της θα συνεχίσουν να διαταράσσουν την Ρωσική οικονομία. Αυτοί οι παράγοντες πιθανότατα θα προκαλέσουν σοβαρές διαταραχές στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού και πιέσεις στις τιμές για πολλά αγαθά και εμπορεύματα – με πιο σημαντικό τα τρόφιμα, σύμφωνα με τον Peter Mhando, αναπληρωτή καθηγητή διεθνών επιχειρήσεων και διεθνών υποθέσεων στο Penn State Smeal.
«Ως κορυφαίοι εξαγωγείς μεγάλων δημητριακών και φυτικών ελαίων, η Ουκρανία και η Ρωσία είναι κρίσιμοι παγκόσμιοι προμηθευτές τροφίμων», είπε. «Επιπλέον, η Ρωσία είναι επίσης ο κορυφαίος εξαγωγέας λιπασμάτων στον κόσμο, το οποίο αποτελεί κρίσιμο συστατικό της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων. Όταν η Ρωσία επέλεξε να σταματήσει προσωρινά τις εξαγωγές σιτηρών της το 2020 και για σχεδόν ένα χρόνο το 2010, και οι δύο περιπτώσεις οδήγησαν σε αυξήσεις τιμών σε όλο τον κόσμο και επακόλουθη επισιτιστική ανασφάλεια σε πολλές περιοχές».
Σύμφωνα με το Διεθνές Κέντρο Εμπορίου, η Ρωσία και η Ουκρανία παρείχαν περίπου το 26 τοις εκατό των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού το 2020. Την ίδια χρονιά, η Ασία, η Μέση Ανατολή και η Αφρική – όπου η επισιτιστική ανασφάλεια είναι μια σοβαρή ανησυχία – κατανάλωναν το 95 τοις εκατό των εξαγωγών σιταριού της Ουκρανίας. Ως αποτέλεσμα, εξήγησε ο Mhando, οποιαδήποτε διακοπή στις εξαγωγές σιτηρών θα μπορούσε να δημιουργήσει περαιτέρω οικονομική αστάθεια και κοινωνική αναταραχή σε έθνη που εξαρτώνται από τη Ρωσία ή τις ουκρανικές εξαγωγές για προμήθειες τροφίμων.
«Υπάρχουν πολλές άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις στην πιθανή αστάθεια στον παγκόσμιο εφοδιασμό τροφίμων», δήλωσε ο Mhando, η έρευνα του οποίου επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στην αφρικανική οικονομία. «Για παράδειγμα, η υποσαχάρια Αφρική εισάγει επί του παρόντος 15 δισεκατομμύρια δολάρια σε καλλιέργειες τροφίμων όπως δημητριακά, βρώσιμα έλαια και ζάχαρη. Η διακοπή του εφοδιασμού τροφίμων αυτής της περιοχής θα μπορούσε να οδηγήσει σε καταστροφικές κυματιστικές επιπτώσεις, όχι μόνο για τις τιμές των τροφίμων, αλλά και την πιθανότητα πρόσθετης βίας σε αυτές τις περιοχές ως αποτέλεσμα της επισιτιστικής ανασφάλειας».
Καθώς η σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας συνεχίζει να εξελίσσεται, κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα πότε θα τελειώσει ή ποιος θα είναι ο τελικός αντίκτυπός της στα παγκόσμια οικονομικά και τις διεθνείς σχέσεις. Ωστόσο, είπε ο Mhando, «τα μάτια του κόσμου παρακολουθούν τώρα για να δουν πώς κάθε νέα απόφαση σε αυτή τη σύγκρουση θα επηρεάσει την οικονομική σταθερότητα τόσο των επιχειρήσεων όσο και των νοικοκυριών».
Πηγή: Penn State University
Ακολουθήστε το Cibum 
