Εταιρείες ανακύκλωσης σε όλη την Τουρκία καίνε σκόπιμα τις εγκαταστάσεις τους σαν έναν τρόπο φθηνής καταστροφής επικίνδυνων απορριμμάτων συσκευασίας, σύμφωνα με την Microplastic Research Group (MRG), μια ομάδα επιστημόνων που μελετά τη ρύπανση και την εγκληματικότητα στα απόβλητα στη χώρα.
Ο Dr. Sedat Gündoğdu, επικεφαλής επιστήμονας της ομάδας, δήλωσε στο PackagingInsights ότι η ομάδα του έχει παρακολουθήσει εκατοντάδες τέτοιες πυρκαγιές τα τελευταία έξι χρόνια.
«Η ιδέα είναι να δείξουμε την πρωτογονικότητα του τομέα της ανακύκλωσης. Οι πυρκαγιές στις εγκαταστάσεις είναι ένας τρόπος παράνομης απόρριψης πλαστικών και παρόμοιων υλικών που δεν είναι κατάλληλα για ανακύκλωση ή μολυσμένα», εξηγεί.
Από το 2016, η ομάδα έχει καταγράψει τουλάχιστον 250 πυρκαγιές σε εγκαταστάσεις. Οι φλόγες προκάλεσαν σοβαρούς τραυματισμούς και πιθανούς θανάτους σε εργαζομένους – πολλοί από τους οποίους είναι Αφγανοί ή Σύροι μετανάστες χωρίς έγγραφα που ζούσαν στο χώρο.
«Νομίζω ότι οι περισσότερες από τις πυρκαγιές ξέσπασαν εσκεμμένα. Το γεγονός ότι οι περισσότερες πυρκαγιές εκδηλώνονται τη νύχτα και σε αποθηκευτικούς χώρους ενισχύει το ενδεχόμενο ότι υπάρχει πρόθεση. Επιπλέον, ορισμένες από τις διασυνδέσεις μου μέσα στον κλάδο επιβεβαιώνουν ότι το θέμα της σκόπιμης έναρξης πυρκαγιάς είναι μια πολύ γνωστή τακτική», λέει ο Gündoğdu.
Ασφαλιστική απάτη για την ανακύκλωση
Η χρήση εμπρησμών από εταιρείες ανακύκλωσης βρίσκεται υπό διεθνή έρευνα εδώ και αρκετό καιρό. Η Interpol δημοσίευσε μια έκθεση το 2020, που αφορά την απότομη αύξηση των σκόπιμων πυρκαγιών απορριμμάτων παγκοσμίως.
Η έρευνα της MRG υπογραμμίζει αυτή την τάση στην Τουρκία, όπου οι περιπτώσεις έχουν σχεδόν διπλασιαστεί κάθε χρόνο από το 2018, με 121 περιστατικά να καταγράφονται το 2021. Ορισμένες εγκαταστάσεις αντιμετωπίζουν πυρκαγιές τρεις ή τέσσερις φορές το χρόνο, αλλά οι οργανώσεις απορριμμάτων αρνούνται το ότι υπάρχει το κίνητρο.
Ωστόσο, η έκθεση της Interpol υποστηρίζει ότι υπάρχει σαφές οικονομικό κίνητρο. Εκτός από την αποφυγή του κόστους επεξεργασίας και ανακύκλωσης, οι εταιρείες μπορούν να διεκδικήσουν αποζημίωση από την ασφαλιστική μετά από πυρκαγιά.
Στην Ολλανδία, όπου καταγράφηκαν επίσης πολλά περιστατικά ύποπτων πυρκαγιών, οι κυβερνητικές αρχές συνεργάστηκαν με ασφαλιστικές εταιρείες για να αλλάξουν τις πολιτικές πληρωμής, μη καλύπτοντας πλέον τις πυρκαγιές σε εξωτερικούς χώρους αποθήκευσης.
Οι ολλανδικές αρχές παρατήρησαν τότε μια σαφή πτώση στον αριθμό των πυρκαγιών σε εργοστάσια ανακύκλωσης αμέσως μετά την αλλαγή της πολιτικής. «Αυτή η υπόθεση δείχνει ότι ένα μέρος της αύξησης των πυρκαγιών αποβλήτων οφείλεται σχεδόν σίγουρα σε σκόπιμες ενέργειες», λέει η Interpol.
Μεγαλύτερος δολοφόνος από τον κορονοϊό
Ο Gökhan Kam, ένας Τούρκος δημοσιογράφος που παρακολουθεί την υπόθεση, λέει ότι οι αρχές έχουν εκδώσει μια σειρά από επιθεωρήσεις και πρόστιμα κατά των παράνομων εγκαταστάσεων, αλλά «οι έλεγχοι που πραγματοποιήθηκαν, εξακολουθούν να είναι πολύ ανεπαρκείς».
Ισχυρίζεται επίσης ότι οι περισσότερες εγκαταστάσεις δεν έχουν ασφάλιση και απλώς προσπαθούν να απαλλαγούν από τα απόβλητα όσο το δυνατόν φθηνότερα. Ωστόσο, το περιβαλλοντικό και ανθρώπινο κόστος είναι τεράστιο, όπως λέει.
«Αφγανοί ή Σύροι μετανάστες εργάζονται σε πολλές εγκαταστάσεις ανακύκλωσης στην Τουρκία επειδή είναι φθηνό εργατικό δυναμικό. Οι περισσότεροι από αυτούς εργάζονται ανεπίσημα και χωρίς καμία κοινωνική ασφάλιση. Μερικοί από αυτούς μένουν σε εγκαταστάσεις ανακύκλωσης καθώς δεν έχουν άλλο μέρος να μείνουν».
«Δεδομένου ότι οι περισσότεροι μετανάστες εργάζονται παράνομα και ανεπίσημα, είναι δύσκολο να ληφθούν ακριβείς και σαφείς πληροφορίες σχετικά με τους θανάτους. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι υπάρχουν τραυματισμοί κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών, και υπάρχει πιθανότητα να πέθαναν σε τέτοιες πυρκαγιές. Αυτό απαιτεί ιατροδικαστική έρευνα», συνεχίζει ο Kam.
«Όλα τα έμβια όντα στο περιβάλλον βλάπτονται από τα τοξικά αέρια που εκπέμπονται από τις πυρκαγιές. Υπάρχουν αγροτικά χωράφια κοντά στα καμένα μέρη. Τοξικά αέρια απελευθερώνονται στις περιοχές γεωργικής παραγωγής αυτής της περιοχής, καταστρέφοντας τις περιοχές και τις καλλιέργειες που καλλιεργούνται εδώ».
Μια μελέτη που κυκλοφόρησε πέρυσι στο Environmental Research βρήκε ότι μόνο το 2018 η ρύπανση λεπτών σωματιδίων από την καύση ορυκτών καυσίμων σκότωσε περίπου 8,7 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, υποδεικνύοντας ότι η καύση απορριμμάτων αυτού του είδους είναι πολύ πιο θανατηφόρα από πανδημίες, όπως του κορονοϊού.
Αποικιοκρατία απορριμμάτων
Το φαινόμενο του ξεκάθαρου εμπρησμού σε εγκαταστάσεις ανακύκλωσης στην Τουρκία, όπως ισχυρίζεται ο Gündoğdu, προσθέτει άλλο ένα επίπεδο σε αυτό που αποκαλεί «αποικιοκρατία των απορριμμάτων».
Οι δυτικές συσκευασίες αποστέλλονται στο εξωτερικό με το πρόσχημα των προγραμμάτων ανακύκλωσης και στη συνέχεια είτε απορρίπτονται είτε καίγονται από τοπικές εταιρείες για εξοικονόμηση χρημάτων σε βάρος του περιβάλλοντος και των κατοίκων της περιοχής.
Τα τελευταία 16 χρόνια, τα πλαστικά απόβλητα που εισάγονται από την Ευρώπη στην Τουρκία έχουν αυξηθεί κατά 196 φορές, λέει ο Kam. Συνήθως, οι εισαγωγείς δεν μπορούν να στείλουν τα εισαγόμενα απόβλητα απευθείας στους αποτεφρωτήρες γιατί είναι παράνομα. Ωστόσο, μπορούν να στείλουν επεξεργασμένα απόβλητα που δημιουργούνται κατά την ανακύκλωση. Τα εισαγόμενα δυτικά πλαστικά απόβλητα καίγονται ως επί το πλείστον στην ύπαιθρο παράνομα.
«Οι περισσότερες εγκαταστάσεις στην Τουρκία δεν πληρούν κανένα πρότυπο και λειτουργούν παράνομα. Εάν πληρούσαν τα κριτήρια, δεν θα υπήρχαν τέτοιες μεγάλες πυρκαγιές. Για την πρόληψη πυρκαγιών, οι εταιρείες πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούν συμμορφώνονται με τα πρότυπα πυρκαγιάς», λέει ο Kam.
Συζήτηση για τα απόβλητα που μετατρέπονται σε ενέργεια
Πολλά από τα απόβλητα που καταστρέφονται σε αυτές τις ύποπτες τουρκικές πυρκαγιές είναι δυτικές συσκευασίες F&B, εξηγεί ο Gündoğdu. Η έρευνα της MRG, μαζί με την Interpol, εγείρει δύο επαναλαμβανόμενα ζητήματα του κλάδου: την εξαγωγή απορριμμάτων και την αποτέφρωση.
Οι τοξίνες που εκπέμπονται από τις πυρκαγιές των αποβλήτων προκαλούν πανδημικά επίπεδα ασθενειών και θανάτου.
Ενώ πολλές από τις μεγαλύτερες εταιρείες FMCG στον κόσμο υπερασπίζονται αυτές τις πρακτικές ως μια ασφαλή μέθοδο για την ανάπτυξη μιας κυκλικής οικονομίας, η οποία παρέχει εργατικό δυναμικό σε φτωχότερες παγκόσμιες περιοχές, πληθαίνουν τα στοιχεία ότι η ρύπανση και η υποβάθμιση είναι τα συνήθη αποτελέσματα.
Πέρυσι, το PackagingInsights μίλησε με ακτιβιστές από την Global Alliance for Incinerator Alternatives and Zero Waste Alliance, οι οποίοι τόνισαν ότι οι πρακτικές που εφαρμόζονται σε λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες αυξάνουν δραστικά τις εκπομπές άνθρακα και δίνουν στους κατασκευαστές συσκευασιών μια δικαιολογία για να συνεχίσουν τη μαζική παραγωγή πλαστικά μιας χρήσης.
Οι φτωχότερες κυβερνήσεις σε περιοχές όπως η Νοτιοανατολική Ασία δεν έχουν άλλη επιλογή παρά το να επιτρέψουν πρακτικές αποτέφρωσης σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να αποφευχθεί η θαλάσσια ρύπανση και η υγειονομική ταφή.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και η βιομηχανία επιδιώκουν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Πέρυσι, ο βρετανικός γίγαντας ανακύκλωσης Viridor ζήτησε την πλήρη απαγόρευση όλων των εξαγωγών πλαστικών απορριμμάτων. Η Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ υπαγορεύει ότι θα δαπανηθούν επίσης περισσότεροι πόροι για τον έλεγχο της διακίνησης αποβλήτων.
Ακολουθήστε το Cibum 
