Του Ιωάννη Κιούση -Στέλεχος Διατροφής και Διαιτολογίας
Τί είναι τα φαρμακευτικά μανιτάρια:
Τα μανιτάρια θεωρούνται ως θρεπτικά λειτουργικά τρόφιμα και πηγή ευεργετικών φαρμάκων (1).
Υπάρχει μία ειδική κατηγορία μανιταριών, τα “φαρμακευτικά μανιτάρια”, τα οποία έχουν σημαντικά οφέλη για την υγεία και παρουσιάζουν ένα ευρύ φάσμα φαρμακολογικών δράσεων (2), συμπεριλαμβανομένων των :
– αντιαλλεργικών,
– αντιβακτηριακών,
– αντιμυκητιασικών,
– αντιφλεγμονωδών,
– αντιοξειδωτικών,
– αντιιικών,
– ανοσορυθμιστικών,
– αντικαταθλιπτικών,
– αντιυπερλιπιδαιμικών,
– αντιδιαβητικών,
– ηπατοπροστατευτικών,
– νευροπροστατευτικών,
– νεφροπροστατευτικών, και
– αντιυπερτασικών.
Το αυξανόμενο ενδιαφέρον για την μυκοθεραπεία απαιτεί ισχυρή δέσμευση από την επιστημονική κοινότητα για επέκταση των κλινικών δοκιμών (2), ενώ οι βιοενεργές ενώσεις από τα φαρμακευτικά μανιτάρια, οι επιδράσεις τους καθώς και οι μηχανισμοί δράσης τους έχουν γίνει αντικείμενο τόσο προκαταρκτικών όσο και ανθρώπινων μελετών.
Το φαρμακευτικό μανιτάρι Ερίκιο το αγκαθωτό:
Στο παρόν άρθρο εξετάζεται το φαρμακευτικό μανιτάρι Ερίκιο το αγκαθωτό [Hericium erinaceus], το οποίο χρησιμοποιείται ευρέως στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική εδώ και αιώνες (3).
Παρουσιάζονται τα ευρήματα από μία τυχαιοποιημένη διπλά-τυφλή ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο δοκιμή, η οποία το 2023 δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό “Θρεπτικά συστατικά” και διερεύνησε τις άμεσες επιδράσεις του στην γνωστική απόδοση (4).
Πρώτα, όμως, ας δούμε μερικά ακόμα δεδομένα για το φαρμακευτικό μανιτάρι Ερίκιο το αγκαθωτό.
συστατικά:
Περιέχει β-γλυκάνες, ερικενόνες, ερινακίνη, φαινόλες, στερόλες και άλλα μυκοθρεπτικά συστατικά, τα οποία έχει βρεθεί ότι παρέχουν γνωστικές και νευροπροστατευτικές ιδιότητες (4), ενώ είναι σε θέση να βοηθήσουν στην πρόληψη ή και στην αντιμετώπιση χρόνιων, γνωστικών, νευρολογικών (5) και νευροεκφυλιστικών ασθενειών (6).
Επιπλέον, προκαταρκτικές μελέτες έχουν δείξει ότι η ερινακίνη :
– είναι σε θέση να διεγείρει την σύνθεση του Νευρικού Αυξητικου Παράγοντα (NGF), να προάγει την διέγερση της ανάπτυξης νευριτών και να προστατεύει από την εκφύλιση ή τον θάνατο των νευρώνων στον εγκέφαλο.
– δρα ευεργετικά ρυθμίζει σε περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για το σχηματισμό μνήμης και την προσοχή (4).
μελέτες για άνοια και Αλτσχάιμερ:
Τόσο οι προκαταρκτικές (7) όσο και οι ανθρώπινες (8, 10) μελέτες σε ανθρώπους έχουν δείξει ότι αυτό το φαρμακευτικό μανιτάρι συμβάλλει στην αντιμετώπιση της άνοιας και του Αλτσχάιμερ, ακόμα και όταν αυτές οι νόσοι έχουν εκδηλωθεί.
Ενδεικτικά, μία προκαταρκτική μελέτη διαπίστωσε ότι βιοενεργές ενώσεις από το φαρμακευτικό μανιτάρι Ερίκιο το αγκαθωτό μειώνουν την παθολογία της νόσου Αλτσχάιμερ με 2 τρόπους:
1. μέσω της μείωσης της εναπόθεσης αμυλοειδούς, και
2. μέσω της προαγωγής της νευρογένεσης,
Η εν λόγω μελέτη κλείνει αναφέροντας ότι αξίζει να αναπτυχθεί περαιτέρω για την θεραπευτική χρήση στη νόσο Αλτσχάιμερ (7).
Το 2019, μία ανθρώπινη μελέτη έδειξε ότι, μετά από 3 μήνες χορήγησης, το Ερίκιο το αγκαθωτό όχι μόνο εμπόδισε την εξασθένιση των γνωστικών λειτουργιών αλλά επιπρόσθετα τις βελτίωσε σημαντικά (8). Η επιστημονική ομάδα που διενήργησε την εν λόγω μελέτη ανέφερε ότι το Ερίκιο το αγκαθωτό “είναι μία ασφαλής και βολική μέθοδος για την πρόληψη της άνοιας” (9).
Επίσης, μία ακόμα μελέτη διερεύνησε την αποτελεσματικότητα από αυτό το φαρμακευτικό μανιτάρι για την αντιμετώπιση ασθενών με ήπια νόσο Αλτσχάιμερ και τα ευρήματα έδειξαν σημαντική βελτίωση σε 4 διαφορετικούς δείκτες (10).
Περισσότερες πληροφορίες για αυτές τις μελέτες θα δούμε σε επόμενες αναρτήσεις.
Οι ενώσεις από το Ερίκιο το αγκαθωτό εμφανίζουν φαρμακολογικές επιδράσεις που σχετίζονται άμεσα με την λειτουργία του νευρικού συστήματος, όπως νευροτροφικές και αντι-νευροφλεγμονώδεις δράσεις (6).
Η πλειονότητα των μελετών για το φαρμακευτικό μανιτάρι Ερίκιο το αγκαθωτό μέχρι στιγμής έχει διερευνήσει τις επιδράσεις του σε ανθρώπους με γνωστικές διαταραχές και έχουν δείξει οφέλη σε νευροεκφυλιστικές ασθένειες (8-10) αλλά καμμία δεν έχει διερευνήσει τις άμεσες επιδράσεις στην γνωστική λειτουργία.
Οι ερινακίνες από το Ερίκιο το αγκαθωτό έχουν επιδείξει νοοτροπικές επιδράσεις μέσω της διέγερσης της σύνθεσης του Νευρικού Αυξητικού Παράγοντα (Nerve Growth Factor), ο οποίος διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη, διατήρηση και επιβίωση των νευρώνων, ιδιαίτερα του βασικού συστήματος του πρόσθιου εγκεφάλου (4).
Επομένως, η ανάγκη για την μελέτη των άμεσων επιδράσεων από το Ερίκιο το αγκαθωτό σε υγιείς ενήλικες με φυσιολογική γνωστική λειτουργία είναι δικαιολογημένη.
μελέτη σε ανθρώπους με φυσιολογική γνωστική λειτουργία:
Η παρούσα μελέτη (4) έθεσε ως στόχο να αξιολογήσει τις επιδράσεις του :
– τόσο στην αντικειμενική γνωστική απόδοση,
– όσο και την υποκειμενική γνωστική αντίληψη και συναισθήματα ευτυχίας.
Οι άνθρωποι που συμμετείχαν έκαναν 3 συνεδρίες που αποτελούνταν από νευροψυχολογικά τεστ, υποκειμενικές αξιολογήσεις της γνωστικής αντίληψης.
Έγιναν 3 μετρήσεις: κατά την έναρξη (πριν την λήψη), καθώς και 1 ώρα και 2 ώρες μετά την κατάποση.
ευρήματα =>
Όσον αφορά την αντικειμενική αξιολόγηση, τα ευρήματα έδειξαν ότι το φαρμακευτικό μανιτάρι Ερίκιο το αγκαθωτό βελτίωσε σημαντικά τον χρόνο αντίδρασης σε 2 διαφορετικές δοκιμασίες.
Όσον αφορά την Κλίμακα της Υποκειμενικής Ευτυχίας, η ανάλυση έδειξε ότι το φαρμακευτικό μανιτάρι Ερίκιο το αγκαθωτό βελτίωσε την ευτυχία. Μάλιστα, αυτό συνέβη ακόμα και μετά από μόλις 1 ώρα λήψης.
Όσον αφορά το να «αξιοποιούμε στο έπακρο όσα προσφέρει η ζωή», η ανάλυση έδειξε ότι επίσης υπήρξε σημαντική βελτίωση.
Εδώ να αξίζει να επισημανθεί ότι αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι το φαρμακευτικό μανιτάρι Ερίκιο το αγκαθωτό δρα ευεργετικά στην ψυχική υγεία, όπως είναι το άγχος και η κατάθλιψη (11-14), ενώ μιμείται, σε κάποιο βαθμό, τους μηχανισμούς δράσης των συμβατικών αντικαταθλιπτικών και των σταθεροποιητών διάθεσης (15).
Επιπρόσθετα, το φαρμακευτικό μανιτάρι Ερίκιο το αγκαθωτό βοήθησε στην βελτίωση :
– της μνήμης εργασίας,
– της σύνθετης προσοχής, και
– του χρόνου αντίδρασης.
Τα νοοτροπικά οφέλη από το το φαρμακευτικό μανιτάρι Ερίκιο το αγκαθωτό φαίνεται να οφείλονται στις ερικενόνες.
Επιπρόσθετα, βελτιώθηκε σημαντικά και ο καρδιακός ρυθμός, ενώ δεν αναφέρθηκαν ανεπιθύμητες ενέργειες από την χορήγηση του.
συμπέρασμα:
Αυτή είναι η πρώτη μελέτη που εξετάζει τις επιδράσεις από το φαρμακευτικό μανιτάρι Ερίκιο το αγκαθωτό στην γνωστική απόδοση υγιών ατόμων.
Τα ευρήματα έδειξαν ότι βοήθησε σημαντικά στην αντικειμενική και υποκειμενική βελτίωση των μετρούμενων δεικτών.
Μορφές – σημεία διάθεσης – τρόπος χρήσης:
Στην Ελλάδα, το Ερίκιο το αγκαθωτό υπάρχει σε 3 μορφές:
– ολόκληρο,
– σκόνη,
– συμπλήρωμα διατροφής (ταμπλέτα ή κάψουλα).
Διατίθεται σε βιολογικές λαϊκές αγορές, φαρμακεία, βιολογικά καταστήματα, καθώς και άλλα εξειδικευμένα καταστήματα
Η επιλογή παραγωγού ή εταιρείας είναι σημαντική τόσο για την αποτελεσματικότητα όσο και για την ασφάλεια διότι έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα αραίωσης ή νοθείας.
Επίσης, σημαντικός παράγοντας είναι η κατάλληλη δοσολογία και ο τρόπος χρήσης, ενώ ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται όταν παράλληλα λαμβάνεται φαρμακευτική αγωγή.
Συμβουλευτείτε Ιατρό, Διαιτολόγο-Διατροφολόγο ή εξειδικευμένο/η επαγγελματία Υγείας.
Παραπομπές (15):
1. Khan MA, Tania M, Liu R, Rahman MM. Hericium erinaceus: an edible mushroom with medicinal values. J Complement Integr Med. 2013 May 24;10:/j/jcim.2013.10.issue-1/jcim-2013-0001/jcim-2013-0001.xml. doi: 10.1515/jcim-2013-0001. PMID: 23735479.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23735479/
2. Venturella G, Ferraro V, Cirlincione F, Gargano ML. Medicinal Mushrooms: Bioactive Compounds, Use, and Clinical Trials. Int J Mol Sci. 2021 Jan 10;22(2):634. doi: 10.3390/ijms22020634. PMID: 33435246; PMCID: PMC7826851.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7826851/
3. Gravina AG, Pellegrino R, Auletta S, Palladino G, Brandimarte G, D’Onofrio R, Arboretto G, Imperio G, Ventura A, Cipullo M, Romano M, Federico A. Hericium erinaceus, a medicinal fungus with a centuries-old history: Evidence in gastrointestinal diseases. World J Gastroenterol. 2023 May 28;29(20):3048-3065. doi: 10.3748/wjg.v29.i20.3048. PMID: 37346156; PMCID: PMC10280799.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10280799/
4. La Monica MB, Raub B, Ziegenfuss EJ, Hartshorn S, Grdic J, Gustat A, Sandrock J, Ziegenfuss TN. Acute Effects of Naturally Occurring Guayusa Tea and Nordic Lion’s Mane Extracts on Cognitive Performance. Nutrients. 2023 Dec 6;15(24):5018. doi: 10.3390/nu15245018. PMID: 38140277; PMCID: PMC10745489.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38140277/
5. Friedman M. Chemistry, Nutrition, and Health-Promoting Properties of Hericium erinaceus (Lion’s Mane) Mushroom Fruiting Bodies and Mycelia and Their Bioactive Compounds. J Agric Food Chem. 2015 Aug 19;63(32):7108-23. doi: 10.1021/acs.jafc.5b02914. Epub 2015 Aug 5. PMID: 26244378.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26244378/
6. Wei J, Li JY, Feng XL, Zhang Y, Hu X, Hui H, Xue X, Qi J. Unprecedented Neoverrucosane and Cyathane Diterpenoids with Anti-Neuroinflammatory Activity from Cultures of the Culinary-Medicinal Mushroom Hericium erinaceus. Molecules. 2023 Aug 31;28(17):6380. doi: 10.3390/molecules28176380. PMID: 37687209; PMCID: PMC10489798.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37687209/
7. Tzeng TT, Chen CC, Chen CC, Tsay HJ, Lee LY, Chen WP, Shen CC, Shiao YJ. The Cyanthin Diterpenoid and Sesterterpene Constituents of Hericium erinaceus Mycelium Ameliorate Alzheimer’s Disease-Related Pathologies in APP/PS1 Transgenic Mice. Int J Mol Sci. 2018 Feb 17;19(2):598. doi: 10.3390/ijms19020598. PMID: 29463001; PMCID: PMC5855820.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29463001/
8. Saitsu Y, Nishide A, Kikushima K, Shimizu K, Ohnuki K. Improvement of cognitive functions by oral intake of Hericium erinaceus. Biomed Res. 2019;40(4):125-131. doi: 10.2220/biomedres.40.125. PMID: 31413233.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31413233/
9. Brandalise F, Roda E, Ratto D, Goppa L, Gargano ML, Cirlincione F, Priori EC, Venuti MT, Pastorelli E, Savino E, Rossi P. Hericium erinaceus in Neurodegenerative Diseases: From Bench to Bedside and Beyond, How Far from the Shoreline? J Fungi (Basel). 2023 May 10;9(5):551. doi: 10.3390/jof9050551. PMID: 37233262; PMCID: PMC10218917.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10218917/
10. Li IC, Chang HH, Lin CH, Chen WP, Lu TH, Lee LY, Chen YW, Chen YP, Chen CC, Lin DP. Prevention of Early Alzheimer’s Disease by Erinacine A-Enriched Hericium erinaceus Mycelia Pilot Double-Blind Placebo-Controlled Study. Front Aging Neurosci. 2020 Jun 3;12:155. doi: 10.3389/fnagi.2020.00155. PMID: 32581767; PMCID: PMC7283924.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32581767/
11. Okamura, Hisayoshi & Anno, Nobuko & Tsuda, Akira & Inokuchi, Takahiro & Uchimura, Naohisa & Inanaga, Kazutoyo. (2015). The effects of Hericium erinaceus (Amyloban® 3399) on sleep quality and subjective well-being among female undergraduate students: A pilot study. Personalized Medicine Universe. 4. 10.1016/j.pmu.2015.03.006.
https://www.researchgate.net/publication/276152143_The_effects_of_Hericium_erinaceus_AmylobanR_3399_on_sleep_quality_and_subjective_well-being_among_female_undergraduate_students_A_pilot_study
12. Biomed Res, 31 (4), 231-7 Aug 2010 Reduction of Depression and Anxiety by 4 Weeks Hericium Erinaceus Intake Mayumi Nagano, Kuniyoshi Shimizu, Ryuichiro Kondo, Chickako Hayashi, Daigo Sato, Katsuyuki Kitagawa, Koichiro Ohnuki
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20834180
13. Kazutoyo Inanaga, Marked improvement of neurocognitive impairment after treatment with compounds from Hericium erinaceum: A case study of recurrent depressive disorder, Personalized Medicine Universe, Volume 3, 2014, Pages 46-48, ISSN 2186-4950, https://doi.org/10.1016/j.pmu.2014.02.004. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2186495014000108?via%3Dihub
14. Vigna L., Morelli F., Agnelli G.M., Napolitano F., Ratto D., Occhinegro A., Di Iorio C., Savino E., Girometta C., Brandalise F., et al. Hericium erinaceus Improves Mood and Sleep Disorders in Patients Affected by Overweight or Obesity: Could Circulating Pro-BDNF and BDNF Be Potential Biomarkers? Evid.-Based Complement. Altern. Med. 2019;2019:7861297. doi: 10.1155/2019/7861297
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31118969
15. Antioxidants (Basel), 9 (3) 2020 Mar 12 Potential Antidepressant Effects of Scutellaria Baicalensis, Hericium Erinaceus and Rhodiola Rosea Fiona Limanaqi, Francesca Biagioni, Carla Letizia Busceti, Maico Polzella, Cinzia Fabrizi, Francesco Fornai
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32178272.
Ακολουθήστε το Cibum 
