«Pleurotus ostreatus»: Ένας σπουδαίος βασιδιομύκητας στο καθημερινό μας τραπέζι αλλά και τόσο άγνωστος για τις σημαντικές του ιδιότητες
Ελευθέριος Λαχουβάρης, Γεωπόνος -μυκητολόγος – ΓΠΑ, Μανιτάρια Δίρφυς.
Οι μύκητες αποτελούν ένα ιδιόμορφο και μυστηριώδη κόσμο έμβιων οργανισμών της φύσης όπου ανέκαθεν προσήλκυαν το ενδιαφέρον και ταυτόχρονα προκαλούσαν δέος στον άνθρωπο. Ύστερα από μια μακριά πορεία μέσα στην ιστορία έφτασαν μέχρι το σημερινό άνθρωπο με τη μορφή ασθενειών (μυκητιάσεις), τροφίμων (τυριά, ψωμί, κρασί, μπύρα), φαρμάκων (πενικιλλίνη) και με τα γνωστά σε όλους εδώδιμα μανιτάρια.
Το είδος Pleurotus ostreatus (Oyster mushroom στα αγγλικά) σχηματίζει τα γνωστά καλλιεργούμενα «στρειδόμορφα» μανιτάρια όπου στη φύση θα τα δούμε να αναπτύσσονται ξυλοσηπτικά πάνω σε δένδρα όπως η καστανιά, η λεύκα και το έλατο.
Αποτελούν εκλεκτό έδεσμα σε πολλά μέρη του κόσμου αλλά και στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα δε, έχει αναπτυχθεί σε τόσο μεγάλο βαθμό η καλλιέργειά τους που σήμερα αποτελούν το μοναδικό οπωροκηπευτικό που σχεδόν όλο το χρόνο δεν θα βρούμε εισαγόμενα.
Τα μανιτάρια Pleurotus εμφανίζουν άριστες οργανοληπτικές ιδιότητες,ενώ ταυτόχρονα είναι πλούσια σε πρωτεΐνες, διαιτητικές ίνες, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, οργανικά οξέα (π.χ. ασκορβικό, φουμαρικό), υδατάνθρακες όπως οι β-γλυκάνες, μονοτερπενοειδή και διτερπενοειδή, λιπίδια, πρωτεΐνες και ιχνοστοιχεία. Επιπλέον, στις ενώσεις που περιέχονται στο είδος P. ostreatus και εμφανίζουν αντιοξειδωτική δράση, περιλαμβάνονται το β-καροτένιο, οι τοκοφερόλες και οι φαινόλες.
Η αντικαρκινική δράση των ειδών Pleurotus έχει αναφερθεί μετά από διατροφικά πειράματα σε ποντίκια που εμφάνιζαν sarcoma 180 (η καταστολή του όγκου έφθασε στο 79,4%), ενώ εντυπωσιακά ήταν τα αποτελέσματα που αναφέρθηκαν με χρήση σκευάσματος του είδους P. ostreatus σε ενέσιμη μορφή όταν η καταστολή πλησίασε το 95% σε sarcoma 180 (Wasser and Weiss 1999). Η εν λόγω αντικαρκινική δράση έχει αποδοθεί στους πολυσακχαρίτες ((1à3-β-D-γλουκάνες) που περιέχονται στις καρποφορίες όλων σχεδόν των ειδών Pleurotus (Karacsonyi and Kuniak 1994, Synytsya et al. 2009).
Διάφορες γλουκάνες από μύκητες Pleurotus βρέθηκαν να προάγουν τη δράση φυσικών και LAK (‘Lymphokine-activated killer cells’) φαγοκυττάρων. Πέραν της ανοσορυθμιστικής τους δράσης, οι ενώσεις που απομονώθηκαν από μύκητες Pleurotus εμφανίζουν και υπογλυκαιμικές, αντιθρομβωτικές, αντιφλεγμονώδεις, αντιυπερτασικές, αντιϊκές και αντιοξειδωτικές ιδιότητες (Babitskatya et al. 2000, Gunde-Cimerman 1999, Piraino and Brandt 1999). Ανάμεσα στις ενώσεις που απομονώθηκαν ήταν και η λοβαστατίνη με αποδεδειγμένη δράση στη μείωση της χοληστερόλης (Gunde-Cimerman and Cimerman 1995, Bobek et al. 1998).
Εκτός των ανωτέρω, σημαντικός είναι και ρόλος του Pleurotus στο περιβάλλον! έχει την ικανότητα μέσω ειδικών ενζύμων να διασπά την κυτταρίνη και την λιγνίνη του ξύλου και να την μετατρέπει σε απλούστερες αζωτούχες ενώσεις. Eίναι γνωστό, ότι μπορεί μέσω των ενζύμων που διαθέτει να μεταβολίσει πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (π.χ. αργό πετρέλαιο), καθιστώντας τον υποψήφιο για μελέτες αποκατάστασης πετρελαιοκηλίδων. Ήδη, δεν είναι λίγα τα πειράματα χημικών μηχανικών και περιβαλλοντολόγων όπου χρησιμοποιούν το μυκήλιο του Πλευρώτους για διάσπαση πολύπλοκων ρύπων. Έτσι λοιπόν ένας μύκητας διετελεί ένα πολύ σημαντικό ρόλο στο πλανήτη γη, είτε μέσω της δράσης του μυκηλίου του στο περιβάλλον, είτε με τις πολύ εύγεστες και θρεπτικές του καρποφορίες.
Πως όμως ο άνθρωπος κατάφερε να εξημερώσει τον μύκητα αυτόν και να τον μεγαλώσει μέσα σε ελεγχόμενες καλλιέργειες;
Η επιστήμη μελέτησε τις ιδιαίτερες συνθήκες που απαιτεί ο μύκητας για να μεγαλώσει στην φύση και κατάφερε να τον «δαμάσει» και να τον μετατρέψει σε ένα καλλιεργούμενο «κηπευτικό» όπως τόσα άλλα. Στην εμπορική καλλιέργεια ο κορμός δένδρου έχει αντικατασταθεί με το άχυρο σκληρού σιταριού που και αυτό περιέχει την απαραίτητη για την ανάπτυξή τους κυτταρίνη και λιγνίνη.
H εταιρεία «Μανιτάρια Δίρφυς» ξεκίνησε την διάδοση της καλλιέργειας στην Ελλάδα το 2003, μέσω της παρασκευής υποστρωμάτων καλλιέργειας και τροφοδοσίας αυτών σε δορυφορικές μονάδες σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Με βάση το άχυρο σκληρού σιταριού και με ειδική επεξεργασία όπως μικρής διάρκειας κομποστοποίησης και παστερίωσης γίνεται πράξη αυτό που τόσο περίτεχνα συμβαίνει στην φύση με την ανάπτυξη των Πλευρώτους πάνω στα δένδρα.
Τα Μανιτάρια Πλευρώτους, θεωρούνται στις μέρες το πιο ασφαλές κηπευτικό, αφού από την ίδια την φύση τους δεν μπορούν να αναπτυχθούν σε περιβάλλον με ανόργανα λιπάσματα ή φυτοφάρμακα. Είναι εξ ορισμού μια καλλιέργεια απαλλαγμένη από οποιοδήποτε χημικό παράγοντα σε ένα τελείως οργανικό υπόστρωμα.
Ο καταναλωτής δεν έχει να προσέξει παρά μόνο να αγοράζει όσο το δυνατόν πιο φρέσκα μανιτάρια προσέχοντας κάθε φορά την ημερομηνία συσκευασίας πάνω στο στικεράκι σήμανσης στα δισκάκια του εμπορίου.
Ακολουθήστε το Cibum 
