Πολλές οι ανακλήσεις τους τελευταίους μήνες σε ευρωπαϊκές χώρες, τόσο σε βιολογικά όσο και συμβατικά προϊόντα αλεύρων και αρτοσκευασμάτων
Νέο περιστατικό μόλυνσης αλεύρων από επικίνδυνες τοξίνες κοινοποιήθηκε στην Ευρωπαϊκή πλατφόρμα συναγερμού για επικίνδυνα τρόφιμα RASFF. Η ειδοποίηση έγινε από της γαλλικές αρχές και το αλεύρι είναι προέλευσης Ολλανδίας. Το προϊόν βρέθηκε να είναι μολυσμένο με Αλκαλοειδή της ερυσιβώδους όλυρας και ο κίνδυνος από την κατανάλωσή του χαρακτηρίστηκε ως «Δυνητικά Σοβαρός». Πρόκειται για το βιολογικό αλεύρι χύμα Fromentine FAR BIO T65 με ποσότητα τοξινών 252 µg/kg με μέγιστο όριο τα 100 μg/kg.
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Ελληνικό δημοφιλές τρόφιμο υπερβαίνει τον ανώτατο όριο πρόσθετου κατά… 800%! Η Ελλάδα ενημέρωσε τις χώρες που εξάγεται
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Ανακαλούνται πατατάκια Lay’s – Περιέχουν καρκινογόνες ουσίες
Οι τοξίνες της ερυσίβης είναι φυσικές ουσίες που παράγονται από το μύκητα Claviceps purpurea, ο οποίος προσβάλλει κυρίως τα σιτηρά, και ανάλογα με τη συγκέντρωση των μυκοτοξινών που προσλαμβάνονται και τη συχνότητα κατάποσης, αυτές οι τοξίνες μπορούν να προκαλέσουν οξείες και χρόνιες τοξικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, ακόμη και θάνατο. Αυτές οι επιπτώσεις μπορεί να επιδεινωθούν εάν προσληφθούν περισσότερες από μία μυκοτοξίνες λόγω των συνεργιστικών ή ενισχυτικών τοξικών επιδράσεων. Οι επιπτώσεις στην υγεία από την κατανάλωση μολυσμένων προϊόντων περιλαμβάνουν γαστρεντερικές διαταραχές, νευρολογικά συμπτώματα, ακόμα και αγγειακά προβλήματα όπως σπασμούς των αγγείων και μειωμένη κυκλοφορία του αίματος. Μπορεί ακόμα να προκαλέσουν παραισθήσεις και σε ακραίες περιπτώσεις απώλεια άκρων.
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Τρόφιμα που μαγειρεύονται στη σακούλα τους στον φούρνο μικροκυμάτων: Είναι ασφαλή;
Λόγω της αυξημένης παγκόσμιας κατανάλωσης δημητριακών και προϊόντων με βάση τα δημητριακά, η παρουσία αλκαλοειδών της ερυσιβώδους όλυρας στα τρόφιμα αποτελεί ανησυχία για την ανθρώπινη ασφάλεια. Υπάρχουν πολυάριθμα περιστατικά ανάκλησης από διάφορες χώρες (Γαλλία, Βέλγιο, Γερμανία, Λουξεμβούργο κ.ά.) λόγω μόλυνσης αλευριού και προϊόντων με βάση τη σίκαλη ή σιτάρι από εργοταλοειδή. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι ανακλήσεις αφορούν και βιολογικά προϊόντα και όχι μόνο συμβατικά. Οι τιμές συχνά υπερβαίνουν τα όρια που ορίζουν οι κανονισμοί ασφάλειας τροφίμων της ΕΕ, επιβεβαιώνοντας την ανάγκη για συνεχή έλεγχο και ιχνηλασιμότητα.
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Τέλος στο κρέας σκύλου στη Νότια Κορέα – Χιλιάδες σκύλοι προς… ευθανασία στο όνομα της διάσωσής τους!
Πριν από λίγες ημέρες είχε ανακληθεί και το βιολογικό αλεύρι σίτου τύπου T150 της μάρκας Moulin Decollogne, εξαιτίας της παρουσίας αλκαλοειδών της ερυσίβης, με την επισήμανση προς τους καταναλωτές, ότι το προϊόν δεν πρέπει να καταναλωθεί ή να χρησιμοποιηθεί για οποιαδήποτε παρασκευή τροφίμου. Το ίδιο συνέβη και με ψωμί τον περασμένο Μάρτιο που ήταν μολυσμένο με αυτόν τον μύκητα. Στις 7 Απριλίου 2025, αναφέρθηκε ότι εντοπίστηκαν αλκαλοειδή ερυσιβώδους όλυρας σε μια συγκεκριμένη παρτίδα πίτουρου σιταριού. Το περιστατικό αυτό οδήγησε στην ανάκληση του επηρεαζόμενου προϊόντος στη Γερμανία. Στις 21 Ιανουαρίου 2025 ανακλήθηκε στη Γαλλία μετά από ανίχνευση εργοταλοειδών, το προϊόν Organic rye flour t170. Τον Δεκέμβριο του 2024 το RASFF ανέφερε ανίχνευση εργοταλοειδών σε διάφορες ποικιλίες ζέας. Και το Βέλγιο ειδοποίησε το RASFF για αλεύρι σίκαλης προέλευσης Γαλλίας με 1.670 μg/kg εργοταλοειδών – θα διανεμόταν σε Ιρλανδία, Δανία, Φινλανδία, Γερμανία, Ολλανδία, Νορβηγία, Σουηδία, Ελβετία και ΗΒ. Τον Μάρτιο–Απρίλιο 2022, μεγάλοι λιανοπωλητές όπως Intermarché, Super U και Netto στη Γαλλία ανήγγειλαν ανάκληση διαφόρων προϊόντων (μπαγκέτες, ψωμιά με ξηρούς καρπούς, ψωμί σίκαλης) λόγω υπέρβασης ορίων εργοταλοειδών (ergot alkaloid) .
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Πώς να διαλέγετε τα καλύτερα ψωμιά και κρουασάν, σύμφωνα με Γάλλο Σεφ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Αυτές είναι οι τροφές που δεν πρέπει να τρώμε με άδειο στομάχι
Η ιστορική ασθένεια «εργοτισμός», ή “Φωτιά του αγίου Αντωνίου”, που είχε προκαλέσει επιδημίες στον Μεσαίωνα, σχετίζεται με τη χρόνια κατανάλωση αυτών των τοξινών μέσω μολυσμένων τροφών. Το 2024 με νέο κανονισμό της ΕΕ (ΕΕ) -2024/1808– τα όρια για Αλκαλοειδή της ερυσιβώδους όλυρας μειώθηκαν με στόχο την προστασία των καταναλωτών από αυτές τις τοξίνες. Η σίκαλη είναι το είδος δημητριακών με υψηλότερο κίνδυνο μόλυνσης από αλκαλοειδή ergot. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ΕΕ έχει ορίσει ένα υψηλότερο ανώτατο επίπεδο για τα προϊόντα άλεσης σίκαλης και ένα χαμηλότερο όριο για τα προϊόντα άλεσης άλλων σιτηρών. Λόγω της σημασίας αυτών των τοξικών ενώσεων, πολλοί οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) και η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) αξιολογούν συνεχώς αυτές τις μυκοτοξίνες.
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Espresso, latte ή ντεκαφεϊνέ; Η επιλογή σου σχετίζεται με την καρδιακή σου υγεία!
Τα αλκαλοειδή της ερυσιβώδους όλυρας μολύνουν τις καλλιέργειες σιταριού και σίκαλης όταν μια μυκητιακή ασθένεια, που προκαλείται από το Claviceps purpurea, μολύνει τους αναπτυσσόμενους κόκκους κατά την ανθοφορία. Ο μύκητας αντικαθιστά τον κόκκο με μια σκληρή, σκούρα δομή που ονομάζεται σκληρότιο, το οποίο περιέχει τα τοξικά αλκαλοειδή. Αυτά τα σκληρώτια, επίσης γνωστά ως σωμάτια ερυσιβώδους όλυρας, συλλέγονται μαζί με τον κόκκο και μπορούν να μολύνουν την καλλιέργεια, οδηγώντας σε πιθανούς κινδύνους για την υγεία των καταναλωτών. Η ερυσιβώδης όλυρα (ergot) είναι πιο διαδεδομένη τα χρόνια που επικρατούν συνεχείς υγρές συνθήκες και κατά τα δύο στάδια του κύκλου της ασθένειας. Πρώτον, η υγρασία είναι απαραίτητη στην επιφάνεια του εδάφους κατά την άνοιξη και στις αρχές του καλοκαιριού για την προώθηση της βλάστησης των σωμάτων της ερυσιβώδους όλυρας. Δεύτερον, ο υγρός, συννεφιασμένος και δροσερός καιρός παρατείνει την περίοδο ανθοφορίας και αυξάνει το χρονικό περιθώριο μόλυνσης για την είσοδο των σπόρων στα ανθύλλια.
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Μήπως τελικά η υπερβολική καθαριότητα… βλάπτει την υγεία;
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Το φτηνό κόλπο που κρατά τις μύγες μακριά από την κουζίνα
Δυστυχώς, δεν υπάρχουν πολλά που μπορεί να κάνει ένας αγρότης για να ελέγξει την ερυσιβώδη όλυρα στο χωράφι. Η πρόληψη είναι η καλύτερη στρατηγική διαχείρισης, αλλά είναι πολύ αργά για να εφαρμοστεί η θεραπεία μόλις παρατηρηθούν συμπτώματα ερυσιβώδους όλυρας. Ένα σημαντικό ποσοστό (έως και 80%) μπορούν να εξαλειφθούν με αποτελεσματικές τεχνικές καθαρισμού και άλεσης, όπως η διαλογή και το κοσκίνισμα και η διαλογή. Ωστόσο, η παρουσία τους δεν μπορεί να εξαλειφθεί πλήρως ακόμη και με μυκητοκτόνα.
*Το Cibum είναι εξειδικευμένο site ασφάλειας τροφίμων και απευθύνεται στον κλάδο και στους επαγγελματίες τροφίμων, όπως και σε συνειδητοποιημένους καταναλωτές. Το παρόν άρθρο έχει σκοπό να προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες στους επιστήμονες τροφίμων και επαγγελματίες που σχεδιάζουν τα συστήματα και μέτρα ασφάλειας τροφίμων των επιχειρήσεων τροφίμων. Τα συμβάντα ασφάλειας τροφίμων σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο αποτελούν πολύτιμα εισερχόμενα δεδομένα στην ανάλυση επικινδυνότητας της διαδικασίας διαχείρισης τροφίμων (HACCP) που υποχρεούται να συντάσσει και να διατηρεί βάση νόμου, κάθε επιχείρηση τροφίμων.
Ακολουθήστε το Cibum 
