Το θαυματουργό σκόρδο, το ζεστό γάλα, η εισπνοή ατμού και άλλα ατελέσφορα προστασίας της υγείας μας.
Όταν το Λονδίνο αντιμετώπισε τη βουβωνική πανώλη το 1665, πολλοί άνθρωποι αναζήτησαν απεγνωσμένα έναν τρόπο να προστατευτούν. Μιας και εκείνη την περίοδο η ιατρική δεν ήταν παρά γιατροσόφια και ελάχιστα φάρμακα, μια ευρέως διαδεδομένη μέθοδος κατά της ασθένειας περιελάμβανε το να πίνει κανείς μισό λίτρο γάλα με δύο σκελίδες σκόρδο, το οποίο θα έδιωχνε μακριά την ασθένεια.
Και ενώ αυτό συνέβη περισσότερο από 300 έτη πίσω στο χρόνο, με το ξέσπασμα της πανδημίας του COVID 19 το 2020, πολλοί αναζήτησαν γιατροσόφια ή πιο επιστημονικά “πρακτική θεραπεία αμφίβολης επιστημονικής εγκυρότητας” που θα προστάτευαν από τον ιό, ρωτώντας παππούδες και γιαγιάδες ή μέσω των social media. Ήταν μάλιστα τόσοι πολλοί αυτοί που κατέφυγαν στην “σοφία” των παλιών, που ακόμα και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εξέδωσε ανακοίνωση, με την οποία εφιστούσε την προσοχή των πολιτών απέναντι σε τέτοιες πρακτικές.
Δυστυχώς, παρά τις εργαστηριακές μελέτες που δείχνουν ότι το σκόρδο έχει πράγματι ενώσεις με αντιμικροβιακές ιδιότητες, η ιδέα της κατάποσης του σκόρδου για να αποφευχθεί η μόλυνση με οποιοδήποτε βακτήριο ή ιό δεν είναι παρά λαϊκή παράδοση, η οποία μάλιστα οδήγησε και στην κατάληξη μιας 72χρονης γυναίκας από χημικό έγκαυμα στη γλώσσα της, λόγω της καθημερινής της χρήσης ωμού σκόρδου σε μια προσπάθεια να προστατευθεί από τον κορωνοϊό.
Η ιδέα του σκόρδου ως γενικής θεραπείας έχει τη βάση της στην ιατρική λαϊκή “σοφία”, η οποία είναι ένας όρος-ομπρέλα για αναπόδεικτες, ευρέως διαδεδομένες πεποιθήσεις για οτιδήποτε έχει να κάνει με την υγεία και τις ασθένειες. Τα γιατροσόφια, ως εκ τούτου, είναι ματζούνια και θεραπείες που περιλαμβάνουν φυτικά προϊόντα και μεταδίδονται από γενιά σε γενιά.
Πολλές φορές, όμως, είναι επικίνδυνο να βασίζεται κανείς σε τέτοιες πρακτικές, γιατί αφενός εμπίπτουν σε γενικές γραμμές στην κατηγορία της παραπληροφόρησης και της αντι-επιστημονικής πεποίθησης, αν και δεν ισχύει πάντοτε αυτό για όλους τους ανθρώπους που πιστεύουν στην λειτουργικότητα των γιατροσοφιών.
Ωστόσο, η ιδέα ότι η λαϊκή σοφία είναι κυρίως καλοήθης μπορεί να είναι ο λόγος που οι ειδικοί τείνουν να δίνουν λιγότερη προσοχή σε αυτήν, με την σκέψη ότι “δεν κάνει κακό”. Για παράδειγμα, το να πιστεύετε ότι το να πίνει κανείς ζεστό γάλα πριν τον ύπνο βοηθά στο να κοιμηθεί κανείς ευκολότερα δεν είναι κακό, αλλά άλλες πεποιθήσεις μπορεί να είναι επικίνδυνες, όπως η ιδέα ότι η κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών μπορεί να ενισχύσει το ανοσοποιητικό χωρίς τη βοήθεια εμβολών ή φαρμάκων.
Η λαϊκή σοφία, όπως και άλλα είδη παραπληροφόρησης που δεν υποστηρίζονται από την επιστήμη, συχνά πολλαπλασιάζονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης , πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να αποτελέσει απειλή για τη δημόσια υγεία. Για παράδειγμα, το 2020, όταν το Ηνωμένο Βασίλειο μπήκε σε lockdown, το Κέντρο Εγκαυμάτων στο Νοσοκομείο Παίδων του Μπέρμιγχαμ σημείωσε 30πλάσια αύξηση στον αριθμό των τραυματισμών από εγκαύματα από εισπνοή ατμού από ένα γιατροσόφι, σύμφωνα με το οποίο η εισπνοή ατμού θα μπορούσε να αποτρέψει ή να θεραπεύσει τα συμπτώματα μπουκώματος, κάτι για το οποίο οι ειδικοί έχουν εκφράσει ανησυχίες από τη δεκαετία του ΄70, αναφέρει ο ιστότοπος The Conversation.
To συμπέρασμα; Τα γιατροσόφια είναι εδώ και θα είναι εδώ για πολλά χρόνια ακόμα και ομολογουμένως ορισμένα από αυτά λειτουργούν. Ωστόσο, δεν αποτελούν πανάκεια και μια τέτοια πεποίθηση θα μπορούσε να είναι επιβλαβής για τους ανθρώπους. Αδιαμφισβήτητα, όμως, φαίνεται ότι υπάρχει μια περίπλοκη σχέση μεταξύ των πεποιθήσεων για αυτά και του τι κάνουν πραγματικά οι άνθρωποι για να προστατεύσουν την υγεία τους. Η κατανόηση αυτής της σχέσης θα μπορούσε να είναι το κλειδί για την πρόληψη των επιβλαβών συνεπειών που μπορεί να έχει η “λαϊκή” ιατρική στον άνθρωπο.
Ακολουθήστε το Cibum 
