Αλκαλοειδή ergot στα δημητριακά: Νέα όρια στην Ευρώπη

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόκειται να εισαγάγει νέους κανόνες σχετικά με έναν τύπο μυκοτοξίνης σε ορισμένα τρόφιμα.Τα όρια αφορούν τα αλκαλοειδή ergot στο κριθάρι, το σιτάρι, τη σίκαλη και τη βρώμη και τα επεξεργασμένα τρόφιμα με βάση τα δημητριακά, για βρέφη και μικρά παιδιά.

Υπάρχουν επίσης αλλαγές στη νομοθεσία για τα ergot sclerotia (καρποφόρα σώματα μυκήτων του γένους Claviceps και αποτελούν πρόβλημα, ιδιαίτερα στην σίκαλη ξενιστή τους, επειδή περιέχουν σημαντικά επίπεδα τοξικών αλκαλοειδών ergot). Χαμηλότερα επίπεδα ergot sclerotia  μπορούν να επιτευχθούν στα περισσότερα δημητριακά με τη χρήση καλών γεωργικών πρακτικών και με τεχνικές διαλογής και καθαρισμού.

Η κατάποση αλκαλοειδών ergot μπορεί να προκαλέσει εργοτισμό (η δηλητηρίαση του οργανισμού με αλκαλοειδή του μύκητα της ερυσίβης, που είναι το κοινό όνομα ενός μύκητα του γένους Claviceps που παρασιτεί σε ορισμένα δημητριακά) σε ανθρώπους και ζώα. Αυτό ήταν συνηθισμένο στους ανθρώπους πριν από αιώνες, αλλά είναι σπάνιο στις μέρες μας. Μπορεί να προκαλέσει παραισθήσεις και σε ακραίες περιπτώσεις απώλεια άκρων. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν κοιλιακούς πόνους, έμετο, αίσθημα καύσου στο δέρμα και αϋπνία.

Η θέση της ΕFSA

Τα επηρεαζόμενα τρόφιμα που κυκλοφόρησαν στην αγορά πριν από τον Ιανουάριο του 2022 ενδέχεται να συνεχίσουν να πωλούνται μέχρι τις ημερομηνίες ελάχιστης ανθεκτικότητας ή χρήσης τους. Ορισμένα ανώτατα επίπεδα δεν θα τεθούν σε ισχύ μέχρι τον Ιούλιο του 2024.

Τον Ιούνιο του 2012, η ​​Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) εξέδωσε γνώμη σχετικά με τα αλκαλοειδή ergot στα τρόφιμα και τις ζωοτροφές. Καθιέρωσε μια ομάδα οξείας δόσης αναφοράς και μια ομάδα ανεκτής ημερήσιας πρόσληψης την ημέρα.

Η EFSA κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, παρόλο που τα δεδομένα δεν έδειξαν λόγο ανησυχίας για οποιαδήποτε υποομάδα πληθυσμού, οι εκτιμήσεις της έκθεσης αφορούσαν μόνο μερικές ομάδες τροφίμων και θα μπορούσαν να υπάρξουν άγνωστες επιδράσεις από άλλα τρόφιμα.

Τον Ιούλιο του 2017, η EFSA δημοσίευσε μια έκθεση σχετικά με τη διατροφική έκθεση ανθρώπων και ζώων σε αλκαλοειδή ergot. Για ορισμένες ομάδες πληθυσμού, οι εκτιμήσεις έδειξαν έκθεση κοντά στην ανεκτή ημερήσια πρόσληψη. Για την υψηλότερη έκθεση οι κύριοι συντελεστές ήταν διαφορετικά είδη ψωμιού, όπως αυτά που περιέχουν ή είναι φτιαγμένα από σίκαλη.

Τα επίπεδα εξαρτώνται από τον τύπο των κόκκων

Η σίκαλη είναι το είδος δημητριακών με υψηλότερο κίνδυνο μόλυνσης από αλκαλοειδή  ergot. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ΕΕ έχει ορίσει ένα υψηλότερο ανώτατο επίπεδο για τα προϊόντα άλεσης σίκαλης και ένα χαμηλότερο όριο για τα προϊόντα άλεσης άλλων σιτηρών.

Αυτά τα διαφορετικά επίπεδα εξαρτώνται από την περιεκτικότητα σε τέφρα των προϊόντων καθώς τα είδη που περιέχουν περισσότερο πίτουρο – υψηλότερη περιεκτικότητα σε τέφρα – έχουν φυσικά υψηλότερα επίπεδα αλκαλοειδών ergot καθώς η σκόνη των αλκαλοειδών ergot απορροφάται στο πίτουρο.

Έχει καθοριστεί υψηλότερο ανώτατο επίπεδο για τα αλκαλοειδή ergot στη γλουτένη σίτου. Η γλουτένη σίτου, ως υποπροϊόν της διαδικασίας υγρής άλεσης, περιέχει υψηλότερα επίπεδα αλκαλοειδών ergot παρά τις καλές πρακτικές καθώς τα αλκαλοειδή ergot συμπυκνώνονται λόγω της διαδικασίας παραγωγής τους.

Για να επιτρέψει στην Επιτροπή της ΕΕ να παρακολουθεί την πρόοδο προς τα αυστηρότερα ανώτατα επίπεδα και να αξιολογεί πιθανές τροποποιήσεις λόγω αλλαγών στις γεωργικές πρακτικές ή σε κλιματικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, τα κράτη μέλη πρέπει να παρέχουν δεδομένα και πληροφορίες.

Τα κράτη μέλη έχουν μέχρι τον Ιανουάριο του 2023 να μοιραστούν τα αποτελέσματα των ερευνών με την Επιτροπή της ΕΕ καθώς και την πρόοδο στην εφαρμογή μέτρων πρόληψης για την αποφυγή μόλυνσης από αλκαλοειδή ergot σε προϊόντα άλεσης σίκαλης και σε προϊόντα άλεσης κριθαριού, σιταριού, σπόρων και βρώμης.

Οι χώρες πρέπει επίσης να αναφέρουν τακτικά δεδομένα εμφάνισης των αλκαλοειδών ergot σε αυτά τα προϊόντα στη βάση δεδομένων της EFSA.

Πηγή: FSN