Το κόλπο της βιομηχανίας τροφίμων για να μην φαίνεται ότι ξεπερνά το νομοθετημένα όρια για την παρουσία γλυκαντικών, αλλά και να επιτυγχάνει ένα βέλτιστο γευστικό προφίλ
Δεδομένων των αυξανόμενων ανησυχιών για την υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης και τον αντίκτυπό της στην υγεία, τα τεχνητά γλυκαντικά (ASs) εμφανίστηκαν ως μια πολλά υποσχόμενη εναλλακτική λύση. Τα τεχνητά γλυκαντικά (ASs) είναι πρόσθετα τροφίμων που χρησιμοποιούνται για να προσδώσουν γλυκύτητα σε διάφορα προϊόντα διατροφής με αμελητέα θερμιδική περιεκτικότητα και μπορούν να ενσωματωθούν σε ένα ευρύ φάσμα προϊόντων διατροφής, συμπεριλαμβανομένων των αρωματισμένων γαλακτοκομικών προϊόντων και παγωτών, νέκταρ φρούτων, αρωματισμένων ροφημάτων, κονσερβοποιημένα ή εμφιαλωμένα παρασκευάσματα φρούτων και λαχανικών, μαρμελάδες, ζελέ, προϊόντα κακάο και σοκολάτας και γλυκά.
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Ελληνική εταιρεία έξτρα παρθένου ελαιολάδου το νοθεύει με πυρηνέλαιο – Καταγγελία στην Ευρώπη από την Αυστρία
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Φέτα: Η ΣΕΒΓΑΠ “γονάτισε” τον Αμερικανικό κολοσσό Lactalis – Τέλος στο σκανδαλώδες όνομα του προϊόντος “Athenos Feta”
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Πρόστιμο €246 σε πελάτισσα μεγάλου σουπερμάρκετ επειδή έφαγε ένα ραπανάκι ενώ ψώνιζε!
Επιπλέον, βρίσκονται συνήθως στις τσίχλες, δημητριακά, είδη αρτοποιίας, σνακ με βάση πατάτες, επεξεργασμένους ξηρούς καρπούς, μεταποιημένα ψάρια και προϊόντα αλιείας, σούπες, ζωμούς, σάλτσες και ντρέσινγκ σαλάτας. Η χρήση τους επεκτείνεται επίσης σε αλκοολούχα ποτά, όπως λικέρ, μπύρα χωρίς αλκοόλ, συμπληρώματα διατροφής, διαιτητικά τρόφιμα για ειδικούς ιατρικούς σκοπούς και διαιτητικά τρόφιμα που προορίζονται για έλεγχο βάρους. Αυτή η ευρεία χρήση των ASs περιπλέκει την αξιολόγηση της διατροφικής έκθεσης.
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Ο ασύλληπτος για τα χρονικά ασφάλειας τροφίμων λόγος ανάκλησης, αμυγδαλωτών σε σχήμα φρούτων
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Μήπως είναι λίγο… αηδία; Το απρόσμενο συστατικό που προσθέτουν οι Σουηδοί στον καφέ τους για να βελτιώσουν τη γεύση και τα οφέλη
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Πρόστιμα σε σουπερμάρκετ LIDL για παραπλάνηση στο φυλλάδιο και σε ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ για τις ντομάτες
Τα κοινά γλυκαντικά που χρησιμοποιούνται μεμονωμένα ή σε συνδυασμό περιλαμβάνουν την ακεσουλφάμη-Κ (Η EFSA αναγνωρίζει ως ασφαλή μια ποσότητα ADI 0–9 χιλιοστόγραμμα (mg) ανά κιλό (kg) σωματικού βάρους την ημέρα), την ασπαρτάμη (ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο -IARC- την έχει ταξινομήσει ως πιθανώς καρκινογόνο), το κυκλαμικό, τη σακχαρίνη, τη σουκραλόζη και τη νεοτάμη. Αν και παραδοσιακά θεωρούνται αβλαβή, οι αναδυόμενες έρευνες υποδηλώνουν πιθανές επιπτώσεις στην υγεία, γι αυτό και η ΕΕ έχει συστήσει στους Ευρωπαίους τη μείωση της κατανάλωσης γλυκαντικών.
Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nutrients, ανέλυσε 121 δημοφιλή τρόφιμα για την παρουσία AS, για να ποσοτικοποιήσει τέσσερα AS και να εκτιμήσει την ημερήσια πρόσληψη AS. Τα δείγματα κατηγοριοποιήθηκαν σε επτά ομάδες: ανθρακούχα και μη ανθρακούχα αναψυκτικά (n = 47), χυμοί φρούτων/νέκταρ (n = 26), σιρόπια για αραίωση (n = 3), στιγμιαία ποτά (n = 6), ενεργειακά ποτά (n = 7), γαλακτοκομικά προϊόντα με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες (n = 20) και τσίχλες (n = 12). Επιπλέον, η επισήμανση του προϊόντος αξιολογήθηκε ως προς τη συμμόρφωση με τον Κανονισμό 1169/2011 σχετικά με τις πληροφορίες για τα τρόφιμα στους καταναλωτές. Στη μελέτη συμμετείχαν 649 καταναλωτές.
Η μελέτη αξιολόγησε την παρουσία ακεσουλφάμης-Κ, ασπαρτάμης, κυκλαμικού και διένυδρης χρησιμοποιώντας μια μέθοδο υγρής χρωματογραφίας υψηλής απόδοσης. Και με βάση την αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη (ADI), αξιολογήθηκε η έκθεση των καταναλωτών σε AS.
Αποτελέσματα
Τα ASs βρέθηκαν σε σημαντικό ποσοστό των αναλυόμενων προϊόντων, με πολλαπλά γλυκαντικά συχνά να υπάρχουν σε ένα μόνο προϊόν. Συγκεκριμένα, ASs εντοπίστηκαν στο 74% των ανθρακούχων ποτών, στο 54% στους χυμούς φρούτων, στο 86% στα ενεργειακά ποτά, στο 70% στα γαλακτοκομικά προϊόντα με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες και στο 66% στις τσίχλες.
Τα περισσότερα ροφήματα περιείχαν πολλαπλούς τύπους γλυκαντικών. Η ανάλυση αποκάλυψε ότι 60 από τα ποτά (67,4%) περιείχαν ένα ή περισσότερα ASs. Το πιο κοινό γλυκαντικό ήταν η ακεσουλφάμη-Κ, η οποία βρέθηκε σε 37 (61,7%), ακολουθούμενη από το κυκλαμικό σε 22 (36,7%), την ασπαρτάμη σε 19 (31,7%) και τη σακχαρίνη σε 18 (30,0%). Επιπλέον, η σουκραλόζη – ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο γλυκαντικό – δηλώθηκε σε 22 ετικέτες από τα ποτά που αναλύθηκαν σε αυτή τη μελέτη.
Από τα 20 γαλακτοκομικά προϊόντα τα 14 περιείχαν ένα ή περισσότερα γλυκαντικά και ο πιο κοινός συνδυασμός ήταν η ακεσουλφάμη-Κ και η σουκραλόζη, που βρέθηκε σε 9 από τα 14 δείγματα με γλυκόζη. Ένα δείγμα πουτίγκας με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες περιείχε τρία AS, δύο από τα οποία, η ακεσουλφάμη-Κ και το κυκλαμικό, υπήρχαν σε συγκεντρώσεις που υπερέβαιναν τα μέγιστα επιτρεπόμενα επίπεδα που ορίζονται από τον κανονισμό 1333/2008.
Η πλειοψηφία των δειγμάτων τσίχλας που αναλύθηκαν (n = 8, 66,7%) περιείχε συνδυασμούς πολλαπλών NCS (ακεσουλφάμη-Κ, ασπαρτάμη και σουκραλόζη) καθώς και αρκετών LCS (σορβιτόλη και ξυλιτόλη). Σε έξι δείγματα ενεργειακών ποτών που αναλύθηκαν, προστέθηκαν K και σουκραλόζη.
Το κόλπο της βιομηχανίας για να μην φαίνεται ότι υπερβαίνει το όριο
Η έρευνα αποκάλυψε ότι η χρήση πολλαπλών γλυκαντικών επιτρέπει στους παρασκευαστές να επιτύχουν την επιθυμητή γλυκύτητα χωρίς να υπερβαίνουν τα επιμέρους μέγιστα επιτρεπόμενα επίπεδα που καθορίζονται από τον κανονισμό 1333/2008 για τα πρόσθετα τροφίμων. Σε ορισμένα δείγματα, οι συγκεντρώσεις μεμονωμένων AS ήταν ακριβώς κάτω από το προβλεπόμενο όριο, αν και άλλα γλυκαντικά υπήρχαν επίσης στο ίδιο προϊόν.
Απουσία επισήμανσης
Μια ανάλυση των προϊόντων του δείγματος αποκάλυψε ασυνέπειες στις πρακτικές επισήμανσης. Μεταξύ των 60 δειγμάτων στα οποία ανιχνεύθηκαν AS, μόνο πέντε ήταν εμφανώς επισημασμένα με την ετικέτα «μηδέν»—ένας κοινώς αναγνωρισμένος δείκτης για προϊόντα χωρίς ζάχαρη που περιέχουν AS. Τα υπόλοιπα προϊόντα δεν είχαν σαφή δήλωση σχετικά με τα πρόσθετα γλυκαντικά μαζί με το όνομα που επισημαίνεται στο κύριο πεδίο της ετικέτας, όπως απαιτείται από τους κανονισμούς. Μια λεπτομερής εξέταση των δηλώσεων προϊόντων αποκάλυψε ότι σε 54 δείγματα που περιείχαν AS, η παρουσία τους αποκαλύφθηκε μόνο στον κατάλογο των συστατικών στο πίσω μέρος της συσκευασίας, αντί να αναγράφεται ευδιάκριτα δίπλα στην ονομασία του προϊόντος.
Όσον αφορά την επισήμανση γαλακτοκομικών προϊόντων υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες που περιέχουν ASs, κανένα δεν περιείχε αυτές τις πληροφορίες κοντά στο όνομα του προϊόντος στο κύριο οπτικό πεδίο. Ωστόσο, η συσκευασία τόνιζε έντονα, άλλα χαρακτηριστικά όπως η μειωμένη περιεκτικότητα σε λιπαρά, η ποσότητα πρωτεΐνης και οι ισχυρισμοί χωρίς λακτόζη.
Επίπεδα έκθεσης
Τα υποθετικά σενάρια κατανάλωσης έδειξαν ότι τα παιδιά, λόγω της χαμηλής σωματικής τους μάζας, διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο υπέρβασης των τιμών ADI. Όταν οι ερευνητές εξέτασαν την ακεσουλφάμη-Κ, τη σακχαρίνη ή το κυκλαμικό, τα δεδομένα εγείρουν μεγάλες ανησυχίες. Σε αντίθεση με την ασπαρτάμη, αυτά τα AS έχουν χαμηλότερες τιμές ADI, γεγονός που καθιστά πιο πιθανό για παιδιά με χαμηλότερο σωματικό βάρος να υπερβούν το όριο ADI.
Συμπεράσματα
Η ευρεία παρουσία των ASs σε προϊόντα διατροφής εγείρει ανησυχίες σχετικά με την υπερβολική πρόσληψη, ιδιαίτερα μεταξύ των παιδιών που καταναλώνουν συχνά αναψυκτικά, στιγμιαία ποτά και ροφήματα πρωτεΐνης. Ένα βασικό εύρημα αυτής της μελέτης είναι η ταυτόχρονη παρουσία πολλαπλών AS στο ίδιο προϊόν, υπογραμμίζοντας ένα κενό στην τρέχουσα έρευνα σχετικά με τη σωρευτική πρόσληψή τους.
Κατά συνέπεια, η συμβατική προσέγγιση πρόσβασης στην πρόσληψη AS που βασίζεται σε μεμονωμένες τιμές ADI ενδέχεται να μην αποτυπώνει πλήρως την πολυπλοκότητα της σωρευτικής έκθεσης. Αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα σχετικά με τη σωρευτική έκθεση σε ASs και τις πιθανές επιπτώσεις της στην υγεία, καθώς και τη σημασία των στρατηγικών δημόσιας υγείας για τη ρύθμιση της κατανάλωσης AS.
Σύνδεσμος για την επιστημονική δημοσίευση https://www.mdpi.com/2072-6643/17/7/1110
Αναφορά: Knezovic, Zlatka, Branka Jurcevic Zidar, Ajka Pribisalic, Sanja Luetic, Katarina Jurcic, Nina Knezovic και Davorka Sutlovic. 2025. “Artificial Sweeteners in Food Products: Concentration Analysis, Label Practices, and Cumulative Intake Assessment in Croatia” Nutrients 17, αρ. 7: 1110. https://doi.org/10.3390/nu17071110
Ακολουθήστε το Cibum 
