Αναρωτιέστε από πού προέρχονται τα ρούχα σας, από τι υλικό είναι φτιαγμένα και πώς παράγονται; Η έρευνα σύντομα μπορεί να σας φέρει πουκάμισα από μανιτάρια και τσάντες από ψάρια.
Πιθανότατα θα έχετε πολλά ρούχα κατασκευασμένα – τουλάχιστον εν μέρει – από πολυεστέρα και νάιλον. Αυτά τα δύο υφάσματα χαμηλού κόστους είναι βασικά στοιχεία της γρήγορης μόδας και επί του παρόντος αποτελούν περίπου το 60% των ενδυμάτων και το 70% των οικιακών υφασμάτων.
Ο πολυεστέρας και το νάιλον είναι συνθετικές ίνες που προέρχονται από πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Η παραγωγή αυτών των ινών, η κυρίαρχη θέση τους στη βιομηχανία της μόδας και το γεγονός ότι δεν είναι βιοαποικοδομήσιμες, σημαίνει ότι έχουν τεράστιο αντίκτυπο στο περιβάλλον μας. Περιέχουν επίσης επιβλαβή μικροπλαστικά που φτάνουν σε κάθε πιθανή γωνιά της γης, των ωκεανών και των υδάτινων οδών μας.
Ως φυσική ίνα, το βαμβάκι ανακυκλώνεται ευκολότερα και απαιτεί λιγότερα ορυκτά καύσιμα για την παραγωγή του σε σύγκριση με το νάιλον, για παράδειγμα. Ωστόσο, η βιομηχανία βαμβακιού απαιτεί μαζικές εκτάσεις γης για καλλιέργεια. παγκοσμίως, οι καλλιέργειες βαμβακιού ψεκάζονται με τις περισσότερες χημικές ουσίες. και, τέλος, η καλλιέργεια βαμβακιού απαιτεί τεράστιες ποσότητες νερού.
Τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα βιολογικής προέλευσης αναδύονται ως λύση. Υπάρχει πληθώρα καινοτομιών σε αυτόν τον τομέα, με νέες – και παλιές – τεχνολογίες να μετατρέπουν τα απόβλητα και τα υπολείμματα άλλων βιομηχανιών σε βιώσιμα, βιοαποικοδομήσιμα υλικά που είναι πιο φιλικά για τον πλανήτη μας.
Η βισκόζη και το lyocell (φθηνότερες, πιο ανθεκτικές εναλλακτικές λύσεις για το μετάξι) παράγονται και οι δύο από ξύλο ως πιο βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις για το φυσικό βαμβάκι και τον συνθετικό πολυεστέρα. Είναι τεχνητές, ημισυνθετικές ίνες: ενώ έχουν φυσική βάση και απαιτούν πολύ λιγότερη καλλιέργεια γης και νερό από το βαμβάκι, απαιτούνται βαριές επεξεργασίες και διαλύτες για να μετατραπούν σε υφάσματα ρούχων.
Η Stina Grönqvist, επικεφαλής ερευνητικής ομάδας στο Κέντρο Τεχνικών Ερευνών VTT της Φινλανδίας Ltd, είναι ειδικός στα υλικά βιολογικής προέλευσης και δεν εντυπωσιάζεται από τις σημερινές μεθόδους παραγωγής βισκόζης και lyocell. «Επί του παρόντος, η βάση των πρώτων υλών είναι περιορισμένη, οι διαλύτες που χρησιμοποιούνται και οι απαιτούμενες χημικές ουσίες δεν είναι ασφαλείς ή φιλικές προς το περιβάλλον, και η αλυσίδα αξίας της παραγωγής, ιδίως η τελική επεξεργασία των υφαντικών ινών, προκαλεί εκτεταμένη ρύπανση από τα γλυκά ύδατα.»
Το έργο GRETE, που συντονίζεται από την VTT, αναπτύσσει νέους μη τοξικούς και ανακυκλώσιμους διαλύτες που θα ενισχύσουν την ασφάλεια και τη βιωσιμότητα της κατασκευής υφασμάτων από ξύλο. Αυτή η νέα τεχνολογία θα εξαλείψει πολλούς από τους τρέχοντες κινδύνους τόσο για την ανθρώπινη υγεία όσο και για το περιβάλλον που είναι ενσωματωμένοι στις τρέχουσες διαδικασίες κατασκευής και θα ανοίξει επίσης την πόρτα για την παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών ινών υψηλής ποιότητας από ένα πολύ ευρύτερο φάσμα βιώσιμων πρώτων υλών, όπως ο χαρτοπολτός, το ανακυκλωμένο χαρτί και τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα.
Τα μανιτάρια καταφθάνουν στην ντουλάπα σας
Ενώ η καινοτόμος τεχνολογία στην οποία εργάζεται η Grönqvist βρίσκεται ακόμη στα σπάργανα, ελπίζει ότι παρόμοιες λύσεις θα αναβαθμιστούν και θα αγκαλιαστούν από τη βιομηχανία της μόδας, έτσι ώστε τα πιο βιώσιμα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα να γίνουν ανταγωνιστικά ως προς τις τιμές με τις συνθετικές ίνες που βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα.
Μια νέα πρόκληση αναλαμβάνει ο Gianluca Belotti, επικεφαλής καινοτομίας στη Mogu S.r.l, εστιάζοντας σε ένα σχετικά νέο φυσικό υλικό που μπορεί να προστεθεί στο αυξανόμενο παγκόσμιο οπλοστάσιο των βιώσιμων, βιολογικών υφασμάτων: το μυκήλιο.
Το μυκήλιο είναι το βλαστικό στάδιο των μανιταριών, το στάδιο πριν από τα μανιτάρια, αν θέλετε. Ο Belotti συντονίζει επί του παρόντος το έργο My-Fi, το οποίο αναπτύσσει και κλιμακώνει έναν νέο τρόπο παραγωγής υλικών με βάση το μυκήλιο. Λαμβάνοντας ως σημείο εκκίνησης τα αγροβιομηχανικά υπολείμματα, οι ίνες μυκηλίου παράγονται με την ιδιόκτητη τεχνολογία της Mogu που παράγει ελάχιστες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, απαιτεί πολύ περιορισμένη εισροή ενέργειας και ανακυκλώνει το νερό που χρησιμοποιείται στη διαδικασία.
Αυτή η τεχνολογία έχει επίσης τη δυνατότητα να απλοποιήσει την πολύπλοκη, παγκοσμιοποιημένη αλυσίδα εφοδιασμού της βιομηχανίας της μόδας. Τα περιβαλλοντικά οφέλη των ινών μυκηλίου είναι δύσκολο να παραβλεφθούν και αρκετές κορυφαίες μάρκες μόδας έχουν ήδη αρχίσει να το χρησιμοποιούν ως εναλλακτική λύση έναντι του δέρματος. Ο Belotti πιστεύει, σύμφωνα με το Horizon magazine, ότι η βιομηχανία της μόδας είναι πράγματι έτοιμη για αλλαγή και «λαχτάρα για νέες βιώσιμες λύσεις που είναι βιώσιμες στην αγορά». Ένας βασικός στόχος του έργου My-Fi είναι επομένως να επιλύσει ορισμένους από τους τρέχοντες περιορισμούς της εργασίας με μυκήλιο και να τονώσει την υιοθέτηση από την αγορά αυτού του βιώσιμου και ευπροσάρμοστου κλωστοϋφαντουργικού προϊόντος βιολογικής προέλευσης.
Τι θα λέγατε για μια τσάντα με δέρμα ψαριού;
Σύμφωνα με την Ayelet Karmon, συντονίστρια του προγράμματος FISHSkin, υπάρχουν ενδείξεις ότι για 6.000 χρόνια, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν δέρματα ψαριών για ρούχα.
Το δέρμα των ψαριών προσφέρει αρκετά σημαντικά πλεονεκτήματα: η διαδικασία μαυρίσματος είναι μικρότερη και απαιτεί πολύ λιγότερες χημικές ουσίες και λιγότερη ενέργεια από ό,τι για τα δέρματα από δέρματα αγελάδων, για παράδειγμα. Και παρόλο που το δέρμα είναι εξαιρετικά λεπτό, είναι στην πραγματικότητα πολύ ισχυρό.
Όλες αυτές οι ιδιότητες καθιστούν το δέρμα των ψαριών ένα πολύ ελκυστικό υλικό για τη βιομηχανία της μόδας, φέρνοντας τη βιωσιμότητα και την κυκλικότητα στον τομέα που οι καταναλωτές θέλουν όλο και περισσότερο.
Το δέρμα των ψαριών είναι επίσης ένας πόρος που έχουμε – και θα συνεχίσουμε να έχουμε – σε υψηλή αφθονία. Η Karmon σημειώνει ότι η παραγωγή ψαριών έχει αυξηθεί σταθερά την τελευταία δεκαετία και αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται. Υποθέτοντας ότι τα δέρματα ψαριών αποτελούν κατάλοιπο της θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας, η απόκτησή τους δεν απαιτεί γλυκό νερό, δεν χρησιμοποιείται σχεδόν καθόλου γη και αφήνει σημαντικά χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα σε σύγκριση με άλλες μορφές γεωργίας.
Αυτή είναι η κυκλική οικονομία με λίγα λόγια, και σύμφωνα με την ιδέα να προσφέρουμε πίσω στον πλανήτη περισσότερα από όσα δεχόμαστε, όπως περιγράφεται στο σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κυκλική οικονομία. Δεδομένου ότι η κλωστοϋφαντουργία είναι ο τέταρτος υψηλότερος χρήστης πρωτογενών πρώτων υλών και νερού στην ΕΕ, αποτελεί βασικό τομέα για την καινοτομία, και έναν τομέα με ευρεία απήχηση στους καταναλωτές.
Έτσι, την επόμενη φορά που θα αγοράσετε ένα πουκάμισο ή μια τσάντα, δοκιμάστε να ελέγξετε την ετικέτα για να δείτε από τι είναι φτιαγμένα. Ενώ έχουμε ακόμα δρόμο να διανύσουμε πριν οι τσάντες με δέρμα ψαριού και τα πουκάμισα μανιταριών είναι ευρέως διαθέσιμα, δεν είναι ποτέ πολύ νωρίς για να αρχίσουμε να αλλάζουμε τη νοοτροπία μας σχετικά με το από πού προέρχονται τα προϊόντα μας και τον αντίκτυπο που έχουν στην πλανητική και ανθρώπινη υγεία.
Ακολουθήστε το Cibum 
