Η διαδρομή ενός τροφίμου από την φάρμα ή το χωράφι μέχρι το σουπερμάρκετ περιλαμβάνει οπωσδήποτε τουλάχιστον μία στάση από το σημείο ελέγχου: το εργαστήριο αναλύσεων ασφάλειας τροφίμων.Από το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα έως τα δημητριακά και τα καρυκεύματα, τα εργαστήρια αναλύσεων τροφίμων βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της προστασίας της δημόσιας υγείας, διασφαλίζοντας την ασφάλεια και την ποιότητα των προϊόντων πριν φτάσουν στους καταναλωτές. Και η ενίσχυση της ακεραιότητας αυτών των εργαστηρίων είναι η διαπίστευση – ένα θεωρούμενο μέτρο ικανότητας που ενισχύει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και των πελατών.
Τι χρειάζεται για να επιτευχθεί διαπίστευση;
Τα εργαστήρια υποβάλλονται σε εξωτερική ανεξάρτητη αξιολόγηση, για παράδειγμα, της απόδοσης του εξοπλισμού, του επιπέδου κατάρτισης και ικανότητας του προσωπικού, των συστημάτων ποιοτικού ελέγχου και διασφάλισης και της συμμετοχής σε συστήματα διεργαστηριακών δοκιμών και επάρκειας. Η διαπίστευση χορηγείται για περιορισμένο χρονικό διάστημα, ακολουθούμενη από επανεκτίμηση για να καθοριστεί εάν πρέπει να παραταθεί το διαπιστευμένο καθεστώς. Αυτό διασφαλίζει ότι τα εργαστήρια εξακολουθούν να πληρούν και να διατηρούν πρότυπα.
Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης – ΕΣΥΔ
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας, όπου κάθε κράτος μέλος ορίζει έναν και μόνο εθνικό οργανισμό διαπίστευσης, έχει ιδρυθεί το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (Ε.ΣΥ.Δ.) και έχει ορισθεί ως ο Εθνικός Οργανισμός Διαπίστευσης της χώρας.
Για τη χορήγηση πιστοποιητικού διαπίστευσης, γίνεται επιτόπου αξιολόγηση του υποψήφιου φορέα από ομάδα αξιολογητών και εμπειρογνωμόνων, τα μέλη της οποίας διαθέτουν βαθιά γνώση του τεχνικού αντικειμένου, καθώς και εμπειρία στην αξιολόγηση συστημάτων διασφάλισης της ποιότητας.
Διαδικασία διαπίστευσης εργαστηρίων αναλύσεων τροφίμων
Οι δοκιμές σε τρόφιμα είναι μια κύρια δραστηριότητα για τα μισά τουλάχιστον από τα εργαστήρια που είναι διαπιστευμένα από το Ε.ΣΥ.Δ., και σε αυτά συμπεριλαμβάνονται τα εργαστήρια επισήμου ελέγχου, για τα οποία υπάρχει και η σχετική απαίτηση από την Ευρωπαϊκή νομοθεσία να είναι διαπιστευμένα.
Όπως αναφέρει το ΕΣΥΔ, η νέα θεώρηση της δειγματοληψίας ως εργαστηριακή δραστηριότητα που μπορεί να διαπιστευθεί αυτόνομα από το ISO/IEC 17025 και να αξιολογηθεί με τις απαιτήσεις του ISO/IEC 17025 ως δραστηριότητα φορέα ελέγχου που δειγματοληπτεί με σκοπό την επακόλουθη δοκιμή για να πραγματοποιηθεί ο έλεγχος κατά ISO/IEC 17020, εισάγει νέες δυνατότητες για τη διαπίστευση των δοκιμών στα τρόφιμα καθώς φέρνει το εργαστήριο τροφίμων στο πεδίο. Η διαπίστευση μεθόδων δειγματοληψίας στα τρόφιμα έχει ξεκινήσει εδώ και πολλά χρόνια και αναμένεται να γνωρίσει ιδιαίτερη ώθηση.
Αρχικά, πρέπει να υποβληθεί αίτηση μαζί με τα οριζόμενα έγγραφα – όπως το εγχειρίδιο ποιότητας, οι σχετικές διαδικασίες, τα απαραίτητα νομιμοποιητικά έγγραφα κ.α. – από το ενδιαφερόμενο εργαστήριο αναλύσεων. Η αίτηση αυτή ελέγχεται από την αρμόδια διεύθυνση του ΕΣΥΔ ως προς πολλές παραμέτρους.
Στην περίπτωση αρνητικής απάντησης στο αίτημα, επιστρέφεται το καταβληθέν τέλος αίτησης. Σε περίπτωση θετικής απάντησης, η διαδικασία προχωράει με τη συγκρότηση της ομάδας αξιολόγησης.
Υπάρχει η δυνατότητα προαξιολόγησης, προς αποφυγή καθυστερήσεων και προβλημάτων κατά την αξιολόγηση, η οποία πραγματοποιείται μόνο με τη σύμφωνη γνώμη του αξιολογούμενου.
Εν συνεχεία, όταν ξεκινήσει η αξιολόγηση, ορίζεται ένα μέλος του προσωπικού του εργαστηρίου ως συνοδός της ομάδας αξιολόγησης.
Αξιολογείται η τεχνική επάρκεια του εργαστηρίου, η καταλληλότητα των μεθόδων και του εξοπλισμού για τις εκτελούμενες εργασίες, συμπεριλαμβανομένης της συντήρησης και της διακρίβωσης του εξοπλισμού. Επιπλέον, για όλες τις μετρήσεις που έχουν σημαντική επίπτωση στην ακρίβεια ή την εγκυρότητα των δοκιμών, προσδιορίζεται η ιχνηλασιμότητα των μετρήσεων προς τα εθνικά ή διεθνή πρότυπα μέτρησης. Επίσης, αξιολογείται η ικανότητα του προσωπικού, ιδιαίτερα όσων εκτελούν δοκιμές, καθώς και η αποτελεσματικότητα του συστήματος ποιότητας, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ότι δεν υπάρχουν λάθη ή παραλείψεις στην καταχώριση, ανάλυση και αναφορά των αποτελεσμάτων.
Ακολουθεί η ολοκλήρωση της διαδικασίας της επιτόπιας αξιολόγησης και η ενημέρωση για όλα τα ευρήματα και τυχόν μη συμμορφώσεις που εντοπίστηκαν. Το εργαστήριο αναλύσεων πρέπει να απαντήσει εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος στους αξιολογητές για τα αίτια αυτών και τις διορθωτικές ενέργειες που ακολούθησαν.
Υπάρχει η πιθανότητα να απαιτηθεί εκ νέου επιτόπια αξιολόγηση.
Όταν ολοκληρωθούν οι απαιτούμενες διαδικασίες, το Διοικητικό Συμβούλιο του ΕΣΥΔ αποφασίζει για τη χορήγηση της διαπίστευσης. Το επόμενο βήμα, είναι οι επιτηρήσεις, που κατά βάση είναι ετήσιες και σκοπός τους είναι η διασφάλιση της συνεχούς ικανοποίησης των απαιτήσεων του ΕΣΥΔ.
Δίνεται η δυνατότητα αίτησης για επέκταση του πεδίου διαπίστευσης, οποιαδήποτε χρονική στιγμή του κύκλου αξιολόγησης. Οι επαναξιολογήσεις πραγματοποιούνται ανά τέσσερα χρόνια, με την ίδια διαδικασία όπως στην αρχική αξιολόγηση.
Διαδικασία Διαπίστευσης Εργαστηρίων Πολλαπλών Τοποθεσιών
Το Ε.ΣΥ.∆. είναι ικανό να διαπιστεύει εργαστήρια πολλαπλών τοποθεσιών στην περίπτωση που στο σύνολό τους ανήκουν σε μία νομική οντότητα.
Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να αναφέρεται με σαφήνεια ποιο θεωρείται κεντρικό και ποιες επιμέρους εγκαταστάσεις. Απαραίτητη προϋπόθεση για διαπίστευση πολλαπλών τοποθεσιών είναι ότι όλα τα τμήματα του εργαστηρίου που αιτείται διαπίστευσης υπόκεινται σε ένα και μοναδικό σύστημα διαχείρισης της ποιότητας, το οποίο πρέπει να συμμορφώνεται σε όλες τις πτυχές του με τις απαιτήσεις των προτύπων διαπίστευσης.
Επίσης, στην διαπίστευση πολλαπλών τοποθεσιών, θα πρέπει να προσδιορίζεται κάθε τμήμα του εργαστηρίου το οποίο εμπλέκεται στην παροχή διαπιστευμένων δραστηριοτήτων δοκιμών.
Ένα εργαστήριο το οποίο διατηρεί διαπίστευση πολλαπλών τοποθεσιών πρέπει να διαθέτει έναν ενημερωμένο πίνακα των δοκιμών που εκτελούνται και της τοποθεσίας στην οποία πραγματοποιούνται.
Στην περίπτωση ανάκλησης διαπίστευσης πολλαπλών τοποθεσιών, κάθε τοποθεσία η οποία περιλαμβάνεται στην ομάδα και η οποία επιθυμεί να παραμείνει διαπιστευμένη θα πρέπει να υποβάλλει αίτηση για μεμονωμένη διαπίστευση καταβάλλοντας τα αντίστοιχα τέλη της αίτησης. Το Ε.ΣΥ.∆. σε τέτοιες περιπτώσεις αιτήσεων εφαρμόζει πλήρως την διαδικασία διαπίστευσης.
Πηγή: ΕΣΥΔ
Ακολουθήστε το Cibum 
