Δωροδοκίες επιθεωρητών – Δράση πολυεθνικών – Μεγάλα τροφικά σκάνδαλα που συγκλόνισαν τον κόσμο.
Ο κίνδυνος διαφθοράς υπάρχει σε κάθε στάδιο της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων, σύμφωνα με ανάλυση του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC). Σύμφωνα με την έκθεση η διαφθορά μπορεί να χρησιμοποιηθεί από αδίστακτους για να παρακάμψουν τα μέτρα για την ασφάλεια των τροφίμων και τα συστήματα ελέγχου τροφίμων που έχουν τεθεί σε εφαρμογή για τη δημόσια προστασία, επηρεάζοντας έτσι την ικανότητα μιας κυβέρνησης για τη διασφάλιση της ασφάλειας των τροφίμων που είναι διαθέσιμα στους καταναλωτές. Όταν αυτά τα μέτρα ασφαλείας και ελέγχου αγνοούνται, επιβλαβή βακτήρια, φυσικοί κίνδυνοι, ιοί, χημικές ουσίες και παράσιτα μπορεί να εισέλθουν στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, με αποτέλεσμα ασθένειες όπως τροφική δηλητηρίαση, βαρέα μέταλλα δηλητηρίαση και ακόμη και ορισμένοι καρκίνοι.
Υπολογίζεται ότι 600 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αρρωσταίνουν κάθε χρόνο μετά την κατανάλωση μολυσμένων ή μη ασφαλών τροφίμων, δηλαδή, περίπου ένας στους δέκα ανθρώπους λέει το UNODC.
Η διαφθορά στα τρόφιμα δεν έχει σύνορα
Η διαφθορά στη παραγωγή και διακίνηση τροφίμων δεν έχει σύνορα, αφού η παγκοσμιοποίηση και το διεθνές εμπόριο, αύξησε τις καταστροφικές συνέπειες της διαφθοράς που δεν περιορίζεται πλέον σε εθνικό επίπεδο. Η Προστασία της βιομηχανίας τροφίμων από τις επιπτώσεις της διαφθοράς είναι επομένως ζωτικής σημασίας, όχι μόνο για την προστασία την υγείας των κατοίκων του πλανήτη, αλλά και για την υγεία και τη συνεχή ανάπτυξη των εθνικών οικονομιών. Αυτό το έγγραφο αντιπροσωπεύει μια από τις πρώτες προσπάθειες να τονιστούν ορισμένοι από τους κύριους κινδύνους διαφθοράς που μπορεί να υπάρχουν κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων και συζητά πώς θα μπορούσαν να μετριαστούν.
Η διαφθορά μπορεί να υπάρχει σε όλα τα στάδια της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων
Στο έγγραφο αναφέρεται ένα απλό από τα πολλά παραδείγματα διαφθοράς στην βιομηχανία τροφίμων: ένα εστιατόριο που δωροδοκεί έναν επιθεωρητή τροφίμων για να αγνοήσει ελλείψεις υγιεινής και να απονείμει στην επιχείρηση μια κορυφαία βαθμολογία ασφάλειας. Αυτή η κίνηση μπορεί να είναι υπεύθυνη για πλήθος περιπτώσεων τροφικής δηλητηρίασης μεταξύ των πελατών του εστιατορίου. Σε μεγαλύτερη κλίμακα, πολυεθνικές εταιρείες με τεράστιους πόρους μπορούν να ασκήσουν προσπάθεια επιρροής στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής για την αύξηση του επιτρεπόμενου επιπέδου ενός επιβλαβούς χημικού φυτοφαρμάκου στις καλλιέργειες, οδηγώντας σε μικροβιακή αντοχή ή άλλα ζητήματα υγείας των καταναλωτών. Στην πρωτογενή παραγωγή, οι αγρότες των οποίων οι εγκαταστάσεις δεν πληρούν τα πρότυπα ασφάλειας ή υγιεινής μπορούν να δωροδοκήσουν τις αρμόδιες αρχές για να διασφαλίσουν ότι δεν θα πραγματοποιηθούν επιθεωρήσεις ή ότι δεν αναφέρονται παραβιάσεις των προτύπων και ότι δεν θα επιβληθούν κυρώσεις.
Γιατί είναι τα μέτρα ασφάλειας των τροφίμων και ο έλεγχος των τροφίμων επιρρεπή στη διαφθορά;
Διάφοροι παράγοντες καθιστούν την υιοθέτηση και την εφαρμογή μέτρων για την ασφάλεια τροφίμων ευάλωτα στη διαφθορά. Για παράδειγμα, εταιρείες που επιδιώκουν να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη και να ελαχιστοποιήσουν το κόστος, μπορεί να παρακάμψουν μέτρα ασφάλειας τροφίμων
Επίσης και οι κυβερνήσεις μπορεί να εφαρμόσουν δασμολογικούς φραγμούς που περιορίζουν τις εξαγωγές προς όφελος των τοπικών συμφερόντων, όλα εις βάρος της προτίμησης των καταναλωτών. Για να επιτευχθεί αυτό, διεφθαρμένοι παράγοντες μπορεί να επιδιώξουν να παρακάμψουν μέτρα ή να επηρεάσουν τις κυβερνητικές αποφάσεις για τα τρόφιμα, τα πρότυπα και μέτρα ασφάλειας τροφίμων μέσω της χρήσης δωροδοκίας, εξαναγκασμού ή άλλων μορφών επιρροής.
Συστήματα λειτουργούν συχνά με περιορισμένη πρόσβαση σε επιστημονικά δεδομένα, υπάρχει ελλιπής εκπαίδευση σχετικά με την τεχνολογία ή ανεπαρκής κατανόηση των βιομηχανικών διαδικασιών που σχετίζονται με την παραγωγή τροφίμων και όλα αυτά αυξάνουν την ευπάθεια των μέτρων ασφάλειας των τροφίμων.
Ένας άλλος λόγος για τον οποίο η βιομηχανία τροφίμων μπορεί να είναι επιρρεπής στη διαφθορά είναι ότι η ευθύνη για τα μέτρα ασφάλειας και τα συστήματα ελέγχου που σχετίζονται με τα τρόφιμα συχνά κοινοποιούνται από διαφορετικούς φορείς ή υπουργεία που ενδέχεται να έχουν αλληλοεπικαλυπτόμενες εντολές. Για παράδειγμα το 2013, στον απόηχο του Ευρωπαϊκού σκανδάλου με κρέας αλόγου, διαπιστώθηκε ότι η ευθύνη του Ηνωμένου Βασιλείου για την ασφάλεια των τροφίμων υπαγόταν στον Οργανισμό Προτύπων Τροφίμων, αλλά η επίβλεψη των διατροφικών προτύπων ήταν η αρμοδιότητα του Υπουργείου Υγείας, ενώ η επίβλεψη της επισήμανσης των τροφίμων ήταν αρμοδιότητα του Τμήματος Περιβάλλοντος Τροφίμων και Αγροτικών Υποθέσεων.
Το κρέας αλόγου, που ξεκίνησε το ταξίδι του με σωστή ετικέτα από σφαγείο στη Ρουμανία, είχε περάσει από μια σκόπιμα πολύπλοκη αλυσίδα εφοδιασμού για να κρυφτεί η αληθινή του προέλευση. Για παράδειγμα, τη στιγμή που έφτασε στη Γαλλία μια παρτίδα κρέατος μεταμορφώθηκε και επαναπροσδιορίστηκε ως βοδινό κρέας. Σύμφωνα με μια εταιρεία συμβούλων που ανέλυσε την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων που σχετίζονται με τα επηρεαζόμενα προϊόντα, διαπιστώθηκε ότι 450 σημεία υπήρχαν στην τροφική αλυσίδα στα οποία η ακεραιότητα του προϊόντος θα μπορούσε να αλλοιωθεί. Αλλα παραδείγματα που αναφέρονται είναι το γάλα σε σκόνη νοθευμένο με μελαμίνη στην Κίνα το 2008 και την Επιχείρηση Carne Fraca το 2017 στη Βραζιλία που διαπίστωσε δωροδοκία επιθεωρητών υγιεινής κρέατος.
Για όλα φταίει το κέρδος
Ενώ οι περισσότεροι συμμετέχοντες στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων ενεργούν με ειλικρίνεια και ακεραιότητα, το κέρδος και ο άκρως ανταγωνιστικός χαρακτήρας της βιομηχανίας τροφίμων μπορεί να παρακινήσει αδίστακτους παράγοντες να συμμετέχουν σε απάτες, για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη, να μειώσουν το κόστος, να μειώσουν τον ανταγωνισμό ή απλώς να πλουτίσουν.
Η διαφθορά μπορεί επίσης να επιτρέψει στους παράγοντες εντός των αλυσίδων εφοδιασμού τροφίμων να παρακάμψουν το επαναλαμβανόμενο κόστος (π.χ. δαπάνες για μέτρα υγιεινής, τήρηση αρχείων, εργαστηριακές δοκιμές, εκπαίδευση προσωπικού, κτίρια ή συντήρηση εγκαταστάσεων, κ.λπ.) και μη επαναλαμβανόμενα κόστη (π.χ. κατασκευή ή ανακατασκευή χώρων, εργαστηριακό εξοπλισμό κ.λπ.) που είναι απαραίτητα για την ασφάλεια τροφίμων.
Η αδράνεια για την αντιμετώπιση της διαφθοράς, που σχετίζεται με την ασφάλεια και τον έλεγχο των τροφίμων, απειλεί την παγκόσμια υγεία και μπορεί να μειώσει την ικανότητα των κυβερνήσεων να καταπολεμήσουν μελλοντικές πανδημίες, σύμφωνα με το UNODC.
Το έγγραφο ενθαρρύνει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, τις σχετικές εθνικές αρχές και τους βασικούς ενδιαφερόμενους στον τομέα των τροφίμων να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Υπήρξε επίσης έκκληση για περαιτέρω έρευνα σχετικά με τις επιπτώσεις της διαφθοράς στις παγκόσμιες προμήθειες τροφίμων.
Ακολουθήστε το Cibum 
