Ίσως κάποια μέρα στο άμεσο μέλλον όταν σταθούμε μπροστά σε ένα μπουκάλι Αγιωργίτικο ή σε μία Μαλαγουζιά, να διαβάσουμε δίπλα από την επωνυμία και, την ασπρόμαυρη προειδοποίηση “Το κρασί σκοτώνει”….
Το θέμα με τις ετικέτες στο κρασί είναι γνωστό. Οι αλλαγές που έφερε το 2022 στην αγορά οίνου και καθιστούν υποχρεωτική τη σήμανση σε όλες τις φιάλες που θα κυκλοφορούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συζητηθεί πολλάκις. Σε λίγες ημέρες όμως, στις 14 Φεβρουαρίου, η ΕΕ θα κληθεί να ψηφίσει υπέρ ή κατά μίας έκθεσης της BECA – την Ειδική Επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Καταπολέμηση του Καρκίνου – η οποία ανέφερε ότι δεν υπάρχει κατανάλωση αλκοόλ χωρίς κινδύνους για την υγεία.
Μετά από αυτό, εάν εγκριθεί πλήρως η έκθεση, η βιομηχανία κρασιού στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ θα μπορούσε να βρεθεί αντιμέτωπη με μία σειρά περιορισμών, οι οποίοι μπορεί να αφορούν τον τρόπο προώθησης του προϊόντος και την τιμή του, ενώ εν αμφιβόλω θα τεθούν και οι επιδοτήσεις σε ότι περιλαμβάνει και σχετίζεται με την παρασκευή αλκοολούχων ποτών, κρασιού και αμπελώνων.
Όσον αφορά την προειδοποίηση υγείας που μοιάζει με τις προειδοποιήσεις που υπάρχουν στα πακέτα τσιγάρων, αυτή είναι μία εκδοχή που δεν αποκλείεται να προτείνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ο οποίος δεν βλέπει με καλό μάτι την κατανάλωση αλκοόλ.
Οι εξελίξεις αυτές έχουν προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων από Ενώσεις, φορείς, ομάδες και πολίτες αλλά κυρίως από τον αμπελοοινικό τομέα, ενώ πριν από λίγες ημέρες έγινε και μία σχετική έρευνα για το ποια επίδραση θα έχουν αυτές οι προειδοποιητικές για την υγεία ετικέτες, στους καταναλωτές.
Τα αποτελέσματα έρευνας για την επίδραση των προειδοποιήσεων υγείας στο κρασί και τη βότκα, στην καταναλωτική συμπεριφορά
Η κατανάλωση κρασιού έχει ιδιαίτερη θέση στην κουλτούρα πολλών ευρωπαϊκών χωρών και οι πεποιθήσεις ότι το κρασί προσφέρει οφέλη για την υγεία είναι ευρέως διαδεδομένες. Η υψηλή κατανάλωση κρασιού και άλλων αλκοολούχων ποτών μεταξύ πολλών Ευρωπαίων συσχετίζεται με ατυχήματα και επιβάρυνση της υγείας. Οι προειδοποιητικές ετικέτες για την υγεία (Health Warning Labels – HWL) στα μπουκάλια των αλκοολούχων ποτών συνιστώνται όλο και περισσότερο για να αποτρέπουν την κατανάλωση. Ωστόσο, τα ευρήματα σχετικά με τον αντίκτυπο των HWL στη συμπεριφορά των καταναλωτών φαίνονται μικτά. Επιπλέον, πολλοί ευρωπαίοι καταναλωτές, έχει βρεθεί σε έρευνες, ότι απορρίπτουν τη χρήση προειδοποιητικών ετικετών ως πολιτική υπέρ της υγείας των καταναλωτών, ειδικά για το κρασί και την μπύρα.
Το δίλημμα της κατανάλωσης αλκοόλ συχνά συγκρίνεται με τα προβλήματα του καπνίσματος. Πολλοί ερευνητές έχουν προτείνει ότι αντί να ενημερώνονται οι άνθρωποι για τους κινδύνους του αλκοόλ με ενημερωτικές εκστρατείες, να επιλεγεί η χρήση προειδοποιητικής ετικέτας —όπως οι ετικέτες που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές στα προϊόντα καπνού— που μπορεί να είναι μια πιο ελπιδοφόρα, και πιο χαμηλού κόστους προσέγγιση για τη μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ.
Αρκετές χώρες έχουν ήδη εισαγάγει κάποια είδη προειδοποιητικών ετικετών για την υγεία (HWL) στα μπουκάλια αλκοολούχων ποτών, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Αυστραλία και η Γαλλία. Αυτές οι ετικέτες έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικές, καθώς οι καταναλωτές δεν τις παρατηρούν λόγω του μεγέθους και της θέσης τους. Ως εκ τούτου, αρκετές μελέτες έχουν ελέγξει εάν τα πιο αυστηρά, παρόμοια με των προϊόντων καπνού HWLs, αποτρέπουν αποτελεσματικά τους καταναλωτές και επηρεάζουν τη συμπεριφορά κατά την κατανάλωση αλκοόλ.
Έχει βρεθεί πως οι μπροστινές ετικέτες που περιλαμβάνουν προειδοποιητικό κείμενο ή ακόμα και τρομακτικές εικόνες μπορούν να αυξήσουν τον φόβο ή τα αρνητικά συναισθήματα των καταναλωτών. Πολλές ερευνητικές ομάδες αναφέρουν ότι οι προειδοποιητικές δηλώσεις για τον καρκίνο αυξάνουν την αντίληψη των καταναλωτών για τον κίνδυνο καρκίνου αλλά αυξάνουν επίσης την αντίδρασή τους ή την απόρριψη τέτοιων ετικετών.
Υπάρχει μελέτη που διαπίστωσε ότι τα HWL αυξάνουν την αντίληψη του κινδύνου κατανάλωσης κρασιού είτε είναι μόνο κείμενο είτε χρησιμοποιούν κείμενο και εικόνες—αλλά μόνο εάν αυτά τα HWL δεν καθορίζουν τις ποσότητες κατανάλωσης. Άλλες μελέτες έχουν βρει ότι τέτοιες ετικέτες δεν αλλάζουν την κατανάλωση που σχετίζονται με το αλκοόλ και είναι απίθανο να αλλάξουν συμπεριφορά, καθώς η επίδραση αυτών των ετικετών εξαρτάται από το αν οι καταναλωτές αισθάνονται ευάλωτοι στους παρουσιαζόμενους κινδύνους γενικά.
Μια διαδικτυακή μελέτη από ερευνητές του εξειδικευμένου ινστιτούτου ETH Zürich (Institute for Environmental Decisions, Consumer Behavior, Zürich, Switzerland) με θέμα την επίδραση στην κατανάλωση της τοποθέτησης προειδοποιήσεων υγείας επί της ετικέτας στο κρασί και την βότκα, διεξήχθη στην Ελβετία (N = 506) για να αξιολογηθεί εάν τα HWL μπορούν να επηρεάσουν τον αντιληπτό κίνδυνο που σχετίζεται με την κατανάλωση κρασιού και βότκας, Σημειώστε πως η βότκα, σε αντίθεση με το κρασί, είναι ασήμαντη για την ελβετική κουλτούρα και την κατανάλωση. Στους συμμετέχοντες παρουσιάστηκε μια εικόνα είτε ενός μπουκαλιού κρασιού ή βότκας με ή χωρίς προειδοποιητικής δήλωσης για τον καρκίνο του ήπατος. Στη συνέχεια τους ζητήθηκε να υποδείξουν τον κίνδυνο που αντιλαμβάνονταν να καταναλώνουν τακτικά το εικονιζόμενο ποτό.
Ο αντιληπτός κίνδυνος κατανάλωσης βότκας ξεπέρασε τον αντίστοιχο κίνδυνο για το κρασί, αλλά δεν επηρεάστηκε από ένα HWL. Τα παγιωμένα αντιληπτά οφέλη και κίνδυνοι για την υγεία από την κατανάλωση αλκοόλ ήταν ο κύριος παράγοντας για την αντίληψη του κινδύνου κατανάλωσής του και όχι η προειδοποιητική επισήμανση. Οι συμμετέχοντες απέρριψαν τα HWL στο κρασί κυρίως λόγω της αντίληψης των θετικών επιπτώσεων στην υγεία, των κοινωνικών κανόνων και των ατομικών αξιών.
Το ινστιτούτο καταλήγει πως ο παγιωμένος αντιληπτός κίνδυνος είναι ένας σημαντικός καθοριστικός παράγοντας της συμπεριφοράς κατά την κατανάλωση αλκοόλ και τα αποτελέσματά της έρευνας υποδηλώνουν ότι τα HWL μπορεί να μην μπορούν να αλλάξουν τις αντιλήψεις κινδύνου και να έχουν επίδραση στην συμπεριφορά. Επιπλέον, μια ισχυρή πίστη στα οφέλη για την υγεία από την κατανάλωση αλκοόλ, ιδιαίτερα την κατανάλωση κρασιού, μειώνει τις αντιλήψεις κινδύνου και μπορεί να μην επηρεάζεται από τα HWL.
Η Θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Κρασιού
Ερωτηθείς εάν η ετικέτα Wine Kills θα κυκλοφορήσει σύντομα, ο γενικός γραμματέας της CEEV – Ευρωπαϊκή Ένωση Εταιρειών κρασιού- Ignacio Sanchez Recarte είπε: “Ίσως όχι σε δύο ή τρία χρόνια, αλλά ναι. Δεχόμαστε επίθεση. Μπορεί να επιβιώσουμε με νέους κανόνες για την επισήμανση των προϊόντων. Αλλά η διακοπή αυτών των δυνάμεων κατά του αλκοόλ, με τον ΠΟΥ να ηγείται, είναι δραματική». Σε άλλες δηλώσεις του ο Ignacio Sanchez Recarte προειδοποίησε ότι υπάρχει κίνδυνος μετατροπής των αλκοολούχων ποτών σε ισοδύναμο προϊόντος καπνού – υποδηλώνοντας ότι ένας οινοπαραγωγός μπορεί να απαγορευτεί να διαφημίζει το προϊόν του, να αναγκαστεί να φέρει προειδοποιήσεις υγείας στις ετικέτες του και να υιοθετήσει απλή συσκευασία, ενώ θα υπάρξει και περιορισμένη παρουσία στα καταστήματα. Επιπλέον, αναμένεται ότι η φορολογία στο αλκοόλ θα αυξηθεί, αυξάνοντας και τις τιμές. Και συνεχίζει, εάν τα αλκοολούχα ποτά αντιμετωπίζονται με αυτόν τον τρόπο, θα τα καταστήσει «σχεδόν σαν παράνομο προϊόν», οδηγώντας σε «στιγματισμό του κλάδου μας», που θα βάλει τέλος στην «υποστήριξη ή βοήθεια για τις εταιρείες κρασιού».
Ωστόσο, εάν η τελική ψηφοφορία στις 14 Φεβρουαρίου εγκρίνει την έκθεση BECA στο σύνολό της, τότε «θα είναι μια λευκή επιταγή για την Επιτροπή να τροποποιήσει τις πλήρεις πληροφορίες για τη ρύθμιση της κατανάλωσης», είπε. Αυτό θα απαιτήσει από αυτούς να εξετάσουν τα μηνύματα υγείας σχετικά με το αλκοόλ, τα οποία προβλέπει ότι «θα μετατραπούν σε προειδοποιήσεις υγείας που μπορούν να συνδέσουν κάθε είδους κατανάλωση αλκοόλ και καρκίνο… βλάπτοντας την εικόνα του προϊόντος μας».
Επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ξεκάθαρα, τονίζει η CEEV, ότι η κατανάλωση κρασιού με μέτρο, ειδικά στο πλαίσιο μιας μεσογειακής διατροφής και ως μέρος ενός υγιεινού τρόπου ζωής, μπορεί να συμβάλει σε μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής και χαμηλότερη συχνότητα εμφάνισης σημαντικών ασθενειών όπως καρδιαγγειακές παθήσεις, διαβήτης και καρκίνος. Μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι ο κίνδυνος καρκίνου δεν μπορεί να αξιολογηθεί μεμονωμένα και πρέπει να ληφθούν υπόψη παράγοντες του τρόπου ζωής. Ο συσχετισμός οποιασδήποτε και όλης της κατανάλωσης αλκοόλ με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου είναι επομένως παραπλανητικός.
Ακολουθήστε το Cibum 
