Τα βακχικά και γαστρονομικά όργια της Αρχαίας Ρώμης – «Ο έμετος ήταν μια συνηθισμένη πρακτική. Έκαναν χώρο για περισσότερο φαγητό και ποτό».
Της Χριστίνα Bors
Οι ποικιλίες των συμποσίων
Γεμιστή γαλοπούλα, ζαμπόν, διάφορα συνοδευτικά, πίτες και γλυκά. Αυτή η απαρίθμηση καταγράφει μόνο ένα μικρό μέρος του μενού ενός αρχαίου ρωμαϊκού συμποσίου, όπου η ελίτ της αυτοκρατορίας επιδείκνυε τον πλούτο της μέσα από γλέντια που κρατούσαν για ώρες μπορεί και μέρες.
Για να αντεπεξέλθουν σε ένα τέτοιο γαστρονομικό, αλλά και βακχικό, “tour de force”, οι Ρωμαίοι κατέφευγαν σε πρακτικές που σήμερα θα προκαλούσαν απέχθεια, αλλά που, τότε, θεωρούνταν συνηθισμένες. «Το φαγητό ήταν η απόλυτη πράξη πολιτισμού και εορτασμού της ζωής», τονίζει ο Alberto Jori, καθηγητής αρχαίας φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Ferrara, Ιταλία, σύμφωνα με το CNN. Οι Ρωμαίοι απολάμβαναν γλυκά και αλμυρά πιάτα και ενίοτε και τα δύο ταυτόχρονα σε ένα φαγητό, κάτι σαν τη σημερινή αλατισμένη καραμέλα. Όπως το Garum, μια πικάντικη και αλμυρή σάλτσα, που αποτελούνταν από κρέας ψαριού, εντόσθια και αίμα που είχε υποστεί ζύμωση, χρησιμοποιούταν ως επικάλυψη και για επιδόρπια.
Κάπρος, κουνέλι και φασιανός, μαζί με θαλασσινά όπως ωμά στρείδια, μύδια και αστακούς, είναι μόνο μερικά από τα ακριβά φαγητά που συνόδευαν τακτικά ένα ρωμαϊκό συμπόσιο. Υπήρχαν επίσης εξωτικά πιάτα, όπως στιφάδο με γλώσσα παπαγάλου, που είχε σαν συνέπεια τη σφαγή μεγάλου αριθμού αυτών των πτηνών. Ο Giorgio Franchetti, ιστορικός τροφίμων και ερευνητής της ιστορίας της αρχαίας Ρώμης, ανακάλυψε τις αρχαίες συνταγές και τις αποκάλυψε στο βιβλίο «Δείπνο με τους αρχαίους Ρωμαίους» που έγραψε μαζί με τη Cristina Conte. Οι δυο τους οργανώνουν γαστρονομικές εκδηλώσεις σε αρχαιολογικούς χώρους στην Ιταλία και δίνουν στους συμμετέχοντες την ευκαιρία να πάρουν μια ιδέα για το πώς γλέντουσαν οι τότε ευγενείς.
«Είχαν παράξενες γαστρονομικές συνήθειες που δεν ταιριάζουν με τη σύγχρονη εθιμοτυπία, όπως να τρώνε ξαπλωμένοι και να κάνουν εμετό μεταξύ των πιάτων», λέει ο Giorgio Franchetti.
Η ναυτία ως αφορμή για ατελείωτο φαγοπότι
“Δεδομένου ότι τα συμπόσια ήταν σύμβολο της κοινωνικής θέσης και διαρκούσαν για ώρες, ο έμετος ήταν μια κοινή πρακτική απαραίτητη για να δημιουργηθεί χώρος στο στομάχι για περισσότερο φαγητό. Οι αρχαίοι Ρωμαίοι ήταν ηδονιστές, αναζητούσαν τις απολαύσεις της ζωής.” , λέει, από την πλευρά του, ο Alberto Jori, ο οποίος είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων για τη γαστρονομική κουλτούρα της Ρώμης.
Το μυστικό που τους κρατούσε στο τραπέζι για ώρες ήταν ένα φτερό που το έχωναν στο λαιμό για να προκαλέσουν τον εμετό. Συγκεκριμένα, στην αρχαία Ρώμη υπήρχε το έθιμο να αποσυρθούν για λίγο από το συμπόσιο να κάνουν εμετό σε ένα διπλανό δωμάτιο για αυτή την χρήση. Χρησιμοποιώντας ένα φτερό, οι γλεντζέδες άγγιζαν το πίσω μέρος του λαιμού τους για να πυροδοτήσουν το αντανακλαστικό της ναυτίας, εξηγεί ο Jori. Οι καλεσμένοι απλώς επέστρεφαν στην αίθουσα δεξιώσεων μετά τον εμετό και οι σκλάβοι καθάρισαν το “χάος”.
Η ούρηση στο χώρο του συμποσίου
Το «Satyricon», το λογοτεχνικό αριστούργημα του Gaius Petronius Arbiter, αποτυπώνει τις ιδιαίτερες στιγμές στην κορυφή της ρωμαϊκής κοινωνίας στα μέσα του πρώτου αιώνα μ.Χ.
Στο αναφερόμενο έργο, ο πλούσιος Τριμάλχιο διατάζει έναν δούλο να του φέρει ένα «ουρητήριο» στο τραπέζι.
Η απελευθέρωση στομαχικών αερίων χωρίς δισταγμό
Ένα άλλο αμφισβητήσιμο έθιμο, που θεωρείται πλέον αηδιαστικό στο μεγαλύτερο μέρος του πολιτισμένου κόσμου, ήταν η απελευθέρωση εντερικών αερίων κατά τη διάρκεια των γευμάτων. Οι Ρωμαίοι πίστευαν ότι ο τυμπανισμός μπορούσε να προκαλέσει θάνατο. Ο ίδιος ο αυτοκράτορας Κλαύδιος, ο οποίος βασίλεψε μεταξύ 41 και 54 μ.Χ., εξέδωσε διάταγμα για να ενθαρρύνει τον αερισμό στο τραπέζι.
Ξαπλωμένοι στο τραπέζι!
Η στάση στο τραπέζι είχε σκοπό να μειώσει το φούσκωμα. Η ρωμαϊκή ελίτ σέρβιρε το γεύμα σε ανάκλιντρα.
Ωστόσο μόνο οι πλούσιοι και ισχυροί άνδρες της Ρώμης επιτρεπόταν να τρώνε «οριζόντια».
«Οι Ρωμαίοι έτρωγαν ξαπλωμένοι πάνω στο στομάχι, έτσι ώστε το βάρος του σώματος να κατανεμηθεί ομοιόμορφα, βοηθώντας τους να χαλαρώσουν. Το αριστερό χέρι στήριζε το κεφάλι τους, ενώ με το δεξί έφερναν το φαγητό στο στόμα τους. Έτρωγαν με τα χέρια τους, και το φαγητό έπρεπε ήδη να είχε κοπεί σε κομμάτια από τους σκλάβους», αναφέρει ο καθηγητής Alberto Jorj.
Τα υπολείμματα φαγητού, συμπεριλαμβανομένων των οστών, τα πέταγαν στο πάτωμα. Το να κάθονται στο τραπέζι ξαπλωμένοι ήταν ένα προνόμιο των πιο πλουσίων ανδρών στην αρχαία Ρώμη. Οι γυναίκες είτε έτρωγαν σε άλλο τραπέζι είτε γονάτιζαν ή κάθονταν δίπλα στους συζύγους τους. “Η οριζόντια θέση των ανδρών στα συμπόσια ήταν σύμβολο της κυριαρχίας τους πάνω στις γυναίκες. Οι Ρωμαίες απέκτησαν το δικαίωμα να τρώνε με τους συζύγους τους σε πολύ μεταγενέστερο στάδιο της ιστορίας της αρχαίας Ρώμης. Ήταν η πρώτη κοινωνική τους κατάκτηση ενάντια στις σεξουαλικές διακρίσεις” σύμφωνα με τον Jorj.
Οι δεισιδαιμονίες των συμποσίων
Οι Ρωμαίοι ήταν πολύ προληπτικοί σχετικά με τα συμπόσια. Ό,τι έπεφτε από το τραπέζι ανήκε στον άλλο κόσμο και δεν έπρεπε να ανασυρθεί, από φόβο μήπως έρθουν οι νεκροί να διεκδικήσουν το μερίδιό τους από τα πλούτη. Το να χυθεί αλάτι θεωρούταν κακός οιωνός. Το ψωμί έπρεπε να αγγίζεται μόνο με τα χέρια και τα τσόφλια αυγών και οι αχιβάδες έπρεπε να κομματιαστούν οπωσδήποτε. Αν ένας κόκορας λαλούσε σε μια ασυνήθιστη ώρα, έστελναν υπηρέτες να τον σκοτώσουν και να τον σερβίρουν αμέσως.
Σύμφωνα με τον Giorgio Franchetti, το γλέντι στην αρχαία Ρώμη ήταν ένας τρόπος να κρατηθεί μακριά ο θάνατος. Οι καλεσμένοι συζητούσαν για τον θάνατο για να θυμηθούν να απολαύσουν τη ζωή, σύμφωνα με την έκφραση carpe diem (ζήσε τη στιγμή).
Υπήρχε το έθιμο, που αποτυπώνεται σε γλυπτά της εποχής, να προσκαλούν τους νεκρούς της οικογένειας στο τραπέζι και να τους σερβίρουν φαγητό.
«Ρίξε λίγο νερό στο κρασί σου»!
Το ρωμαϊκό κρασί κατά κανόνα δεν το έπιναν σκέτο, αλλά εμπλουτισμένο με άλλα συστατικά όπως νερό για να το αραιώσουν έτσι ώστε να μπορέσουν να πίνουν περισσότερο χωρίς να μεθύσουν.
Επίσης χρησιμοποιούσαν θαλασσινό νερό για την συντήρηση των βαρελιών με κρασί που έφταναν από μακρινές γωνιές της αυτοκρατορίας.
Τα νέα της showbiz της εποχής
Η ιστορία έχει καταγράψει το παράδειγμα του (Marcus Gavius) Apicius, ο οποίος φαίνεται να αυτοκτόνησε επειδή είχε χρεοκοπήσει από τα πολλά πλούσια συμπόσια που έχει οργανώσει και πληρώσει. Ο Apicius έχει γράψει ένα βιβλίο μαγειρικής στην εποχή του το οποίο περιέχει συνταγές που ήταν πολύ επιτυχημένες τότε, αλλά πιθανότατα σήμερα ανοίγουν της σφαίρας της “πολιτικής ορθότητας”.
Ακολουθήστε το Cibum 
