Ανιχνευτές μετάλλων στη βιομηχανία τροφίμων part 2: Επικύρωση, Επαλήθευση και Έλεγχος

του Γιώργου Μορφονιού*

Η ορθή λειτουργία του ανιχνευτή μετάλλων θα πρέπει να επικυρώνεται κατά την εγκατάσταση αυτού και την έναρξη λειτουργίας του από τον κατασκευαστή ή αντιπρόσωπό του, ο οποίος μέσω τεκμηρίων πρέπει να αποδεικνύει την καταλληλότητα του ανιχνευτή για τη συγκεκριμένη εφαρμογή – χρήση και είδος προϊόντων. Σε περίπτωση αλλαγών στη γραμμή παραγωγής – συσκευασίας, στα προϊόντα (είδος, συσκευασία, κλπ.) η διαδικασία επικύρωσης θα πρέπει να επαναλαμβάνεται.

Επιπρόσθετα, σε τακτά χρονικά διαστήματα (συνήθως κάθε 6 και 12 μήνες) η ορθή λειτουργία του θα πρέπει να επαληθεύεται, δηλαδή ότι συνεχίζει να λειτουργεί με το προκαθορισμένο επίπεδο ευαισθησίας, απορρίπτει ορθά τα προϊόντα με μέταλλα, λειτουργούν σωστά όλες οι ενδείξεις ειδοποίησης σε περίπτωση ανίχνευσης μετάλλου, επιτυχούς απόρριψης, πλήρωσης του κάδου, παροχής αέρα (fail safe systems) και φυσικά ότι τηρούνται τα μέτρα ασφαλείας.

Όταν η επικύρωση και επαλήθευση γίνεται από κατάλληλα καταρτισμένους τεχνικούς (του κατασκευαστή ή αντιπροσώπου), δίνεται μια επιπλέον ασφάλεια αναφορικά με την ορθή λειτουργία του ανιχνευτή, ενώ παράλληλα με την βεβαίωση ορθής λειτουργίας είναι μια καλή ευκαιρία επανεκπαίδευσης του προσωπικού που χειρίζεται και ελέγχει καθημερινά τη λειτουργία του. Ναι η επικύρωση (π.χ. ετήσια) είναι διαφορετική από τον καθημερινό έλεγχο ορθής λειτουργίας του ανιχνευτή, καθώς πρέπει να περιλαμβάνει ελέγχους όπως ότι οι αρχικές παράμετροι του κατασκευαστή δεν είναι προσβάσιμες στον χρήστη, ηλεκτρικά και μηχανικά ο ανιχνευτής λειτουργεί ορθά, τα fail safe systems λειτουργούν ικανοποιητικά, οι χειριστές είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι και φυσικά την απόρριψη των επιλεγμένων δοκιμίων.

Έλεγχος ορθής λειτουργίας ανιχνευτή (Δοκιμή)

Ο τακτικός έλεγχος της ορθής λειτουργίας του ανιχνευτή έχει ως σκοπό να διασφαλίσει ότι αυτός συνεχίζει να ανιχνεύει και απορρίπτει από την τελευταία επιτυχημένη δοκιμή. Γιατί? Είναι πιθανόν να έχουν γίνει αλλαγές στις ρυθμίσεις, στο σήμα του προϊόντος (λόγω αλλαγής στη δομή του) ή ακόμα και στην ίδια τη καλή λειτουργία του ως μηχάνημα.

Επιλογή των κατάλληλων δοκιμίων

Ίσως από τα σημαντικότερα θέματα είναι η σωστή επιλογή του κατάλληλου είδους δοκιμίων, καθώς οι ανωτέρω αλλαγές ενδέχεται να επηρεάζουν το είδος του μετάλλου που ανιχνεύεται, δηλαδή για παράδειγμα να επηρεάζεται μόνο το σιδηρούχο μέταλλο ενώ το ανοξείδωτο ατσάλι να ανιχνεύεται ορθά. Αρκετές φορές δίνονται γενικές οδηγίες για την επιλογή των μετάλλων όπως ότι το μέγεθος του δοκιμίου ανοξείδωτου μετάλλου πρέπει να είναι 1,5 φορά το μέγεθος του σιδηρούχου στα 300kHz. Όσο κι αν θα θέλαμε να υπάρχει κάτι πολύ συγκεκριμένο για να επιλέξουμε είδος και μέγεθος δοκιμίων, αυτό πρακτικά δεν γίνεται. Το είδος και το μέγεθος των δοκιμίων που θα χρησιμοποιηθούν εξαρτάται άμεσα από το προϊόν και την ίδια την εφαρμογή στην οποία έχει εγκατασταθεί ο ανιχνευτής (διάταξη, ταχύτητα, κλπ.). Έτσι, για να επιλέξουμε τα κατάλληλα δοκίμια θα πρέπει να εκτελεστούν δοκιμές παρακολούθησης χρησιμοποιώντας και τους τρεις τύπους μετάλλων, δηλαδή σιδηρούχα μέταλλα, μη σιδηρούχα μέταλλα και ανοξείδωτος χάλυβας (υποθέτοντας ότι είναι όλα πιθανές πηγές μόλυνσης). Εάν αυτό δεν είναι πρακτικό, ένας συμβιβασμός θα ήταν η χρήση σιδηρούχων δοκιμίων σε εφαρμογές ξηρού προϊόντος (συμπεριλαμβανομένων μη σιδηρούχων σε υψηλότερες συχνότητες) και η χρήση δοκιμίου ανοξείδωτου χάλυβα σε αγώγιμα / με υψηλή υγρασία προϊόντα. Ο λόγος είναι ότι αυτές οι δοκιμές είναι πιο πιθανό να επισημάνουν τις αλλαγές στη φάση και την ευαισθησία που επηρεάζουν την ικανότητα ανίχνευσης. Ο συμβιβασμός όμως εξαρτάται από την σταθερότητα του ανιχνευτή μετάλλων, τη «σταθερότητα» του προϊόντος και το πόσο μπορεί να παρέμβει στις ρυθμίσεις ο χειριστής. Τελικά, βάσει risk assessment και δοκιμών στην ίδια την εγκατάσταση, θα πρέπει να αποφασιστεί ποια είναι τα πιθανά μέταλλα και μεγέθη τους που μπορεί να επιμολύνουν το προϊόν και να χρησιμοποιηθούν τα αντίστοιχα δοκίμια. Σε κάποιες περιπτώσεις βέβαια ρόλο παίζει και η απαίτηση πελάτη.

Αναφορικά με το μέγεθος μια γενική οδηγία επιλογής τους είναι:

Για ύψος ανοίγματος ανιχνευτή 50mm, για μη αγώγιμα προϊόντα χρήση σιδηρούχων και μη σιδηρούχων 1,0mm, ενώ για αγώγιμα χρήση σιδηρούχων 1,5mm και μη σιδηρούχων 2,0mm.
Για ύψος ανοίγματος ανιχνευτή 120mm, για μη αγώγιμα προϊόντα χρήση σιδηρούχων και μη σιδηρούχων 1,5mm, ενώ για αγώγιμα χρήση σιδηρούχων 2,0mm και μη σιδηρούχων 2,5mm.
Για ύψος ανοίγματος ανιχνευτή 200mm, για μη αγώγιμα προϊόντα χρήση σιδηρούχων και μη σιδηρούχων 2,0mm, ενώ για αγώγιμα χρήση σιδηρούχων 2,5mm και μη σιδηρούχων 3,0mm.

Κι ενώ γενικά ο στόχος είναι τα μικρότερου μεγέθους δοκίμια, είναι καλή πρακτική και η χρήση ενός μεγάλου μεγέθους δοκιμίου (π.χ. 20mm). Το οποίο ενώ ακούγεται οξύμωρο (μπορεί να ανιχνεύσει μικρά κομμάτια, δε θα ανιχνεύσει τόσο μεγάλο? Δε θα δει κάποιος εργαζόμενος ένα τόσο μεγάλο κομμάτι μετάλλου?) έχει ουσία στη χρήση του. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου ένα τόσο μεγάλο μέταλλο δίνει ένα τόσο μεγάλο σήμα στον ανιχνευτή με αποτέλεσμα να μειωθεί η ευαισθησία του για κάποιο χρονικό διάστημα και να μην ανιχνεύει μικρότερα επόμενα μέταλλα. Έτσι η χρήση ενός τέτοιου δοκιμίου ακολουθούμενου από ένα μικρού μεγέθους, διασφαλίζει περαιτέρω την ορθή λειτουργία του ανιχνευτή.

Τύποι δοκιμίων

Ιδανικά τα δοκίμια πρέπει να τοποθετούνται σε προϊόν (μέσα ή σε επαφή με αυτό) για να υπάρχουν ασφαλέστερα αποτελέσματα ελέγχου του ανιχνευτή. Τα δοκίμια περιέχουν μια «μπάλα» ακριβείας η οποία βρίσκεται εντός ενός μη μεταλλικού – μη αγώγιμου υλικού. Συνιστάται η αγορά δοκιμίων από κατασκευαστές ανιχνευτών μετάλλων που κατασκευάζουν τέτοια δοκίμια σύμφωνα με πιστοποιημένο σύστημα ποιότητας ώστε αυτά να πιστοποιούνται και να φέρουν μόνιμη σήμανση του μεγέθους, του υλικού και του αριθμού αναφοράς (serial Nr) κάθε παρτίδας. Αυτές οι πληροφορίες επιτρέπουν την ιχνηλασιμότητά τους στην αρχική παρτίδα παραγωγής των δοκιμίων. Η πιστοποίηση πρέπει επίσης να αναφέρει το πρότυπο κατασκευής στο οποίο συμμορφώνεται το δοκίμιο. Οι πιο συνηθισμένοι τύποι δοκιμίων είναι:

– Δοκίμια Κάρτες για συστήματα με ιμάντες μεταφοράς διακριτών προϊόντων

– Δοκίμια Stick για διακριτά συσκευασμένα ή χύδην προϊόντα

– Δοκίμια ταμπλέτες για φαρμακευτικές εφαρμογές

– Δοκίμια μπάλες για προϊόντα σε σκόνη ή κόκκους

– Δοκίμια ράβδους για προϊόντα σε σκόνη ή κόκκους, υγρά προϊόντα, πάστες και πολτούς, όπου η ανάκτηση του δοκιμίου δεν είναι εύκολη.

Υπάρχουν βέβαια και εξειδικευμένες κατασκευές δοκιμίων από κάποιους κατασκευαστές ανιχνευτών μετάλλων. Η διαδικασία δοκιμής του ανιχνευτή μετάλλων θα πρέπει να ορίζει πλήρως τα δοκίμια που θα χρησιμοποιηθούν, συμπεριλαμβανομένου του πραγματικού τύπου υλικού (π.χ. σιδηρούχο, μη σιδηρούχο, και ανοξείδωτος χάλυβας 316) και όχι μόνο μια γενική ονομασία (π.χ. ανοξείδωτος χάλυβας). Αυτό οφείλεται στις διαφορές που υπάρχουν στη μαγνητική διαπερατότητα και στην ηλεκτρική αγωγιμότητα μεταξύ διαφορετικών ειδών μετάλλων. Τα δοκίμια πρέπει πάντα να ελέγχονται οπτικά πριν από τη χρήση, για να διασφαλιστεί ότι παραμένουν κατάλληλα για το σκοπό. Εάν υπάρχει αμφιβολία ως προς την ακεραιότητα οποιουδήποτε δοκιμίου, αυτό θα πρέπει να αντικατασταθεί.

Θέση των δοκιμίων

Η ορθότερη θέση του δοκιμίου είναι η θέση στην οποία είναι λιγότερο πιθανό να ανιχνευθεί, η οποία θα μπορούσε να είναι είτε το μπροστινό, το μεσαίο ή το πίσω μέρος της συσκευασίας. Επομένως, είναι σημαντικό η θέση των δοκιμίων να είναι σαφώς καθορισμένη από τις δοκιμές λειτουργίας του ανιχνευτή. Εκτός από την τοποθέτηση του δοκιμίου στο μπροστινό, μεσαίο ή πίσω μέρος της συσκευασίας, είναι πολύ σημαντική η τοποθέτησή του όσο το δυνατόν πιο κοντά στο γεωμετρικό κέντρο του ανοίγματος – δηλαδή στην θέση με τη χαμηλότερη ευαισθησία. Αυτό θα είναι μια πολύ μεγαλύτερη πρόκληση για τον ανιχνευτή από το να τοποθετηθεί το δοκίμιο μέσα στο προϊόν! Η ορθή τοποθέτηση των δοκιμίων είναι σημαντική και για τη δοκιμή της σωστής λειτουργίας απόρριψης (συγχρονισμός).

Αποτελεσματικός έλεγχος ορθής λειτουργίας του ανιχνευτή

Για να είναι αποτελεσματική η δοκιμή θα πρέπει:

Τα προϊόντα στα οποία θα τοποθετηθούν τα δοκίμια να έχουν πρώτα ελεγχθεί ότι δεν περιέχουν μέταλλο
Να γίνεται σωστή προετοιμασία της «συσκευασίας δοκιμής», συμπεριλαμβανομένης της θέσης του δοκιμίου εντός ή σε επαφή με το προϊόν
Η δημιουργία των «συσκευασιών δοκιμής», σε κάθε παρτίδα παραγωγής, καθώς αν οι «συσκευασίες δοκιμής» είναι προκατασκευασμένες και έχουν παραμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα, ενδέχεται να επηρεαστεί η ευαισθησία η οποία δεν θα είναι αντιπροσωπευτική του πραγματικού προϊόντος που παράγεται εκείνη την ώρα και ελέγχεται ουσιαστικά
Η μέθοδος επισήμανσης των «συσκευασιών δοκιμής» να είναι τέτοια ώστε να μην τοποθετούνται κατά λάθος στα τελικά προϊόντα προς παράδοση σε πελάτη

Συχνότητα δοκιμών

Η συχνότητα δοκιμής του ανιχνευτή μετάλλων είναι αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας ελέγχου της ορθής λειτουργίας του. Πρέπει να εξεταστεί η εφαρμογή δοκιμών στα ακόλουθα στάδια:

Στην αρχή και στο τέλος της παραγωγής / βάρδιας
Σε τακτά χρονικά διαστήματα κατά τη διάρκεια της παραγωγής / βάρδιας
Σε αλλαγές στη παραγωγή / συσκευασία ή στη κατηγορία / τύπο προϊόντων
Σε αλλαγές στις ρυθμίσεις του ανιχνευτή
Μετά από διακοπή για επισκευές

Αρχή και τέλος της παραγωγής / βάρδιας

Πρέπει να δοθεί προσοχή στη διεξαγωγή δοκιμών στην αρχή και στο τέλος της καθημερινής παραγωγής / βάρδιας. Αυτό θα διασφαλίσει ότι ο ανιχνευτής μετάλλων ανιχνεύει και απορρίπτει βάσει απαραίτητης ευαισθησίας καθώς επίσης ότι τυχόν επιπλέον συστήματα ενδείξεων (alarm) λειτουργούν σωστά. Επιπλέον, fail safe systems (συστήματα / μηχανισμοί που ενημερώνουν – ενεργοποιούν δικλείδες ασφαλείας σε περίπτωση αστοχιών), πρέπει να ελεγχθούν τουλάχιστον στην αρχή κάθε παραγωγής / βάρδιας. Εάν παρατηρηθεί αστοχία, αυτό πρέπει να διορθωθεί πριν την έναρξή της.

Τακτά χρονικά διαστήματα κατά τη διάρκεια της παραγωγής / βάρδιας

Η συχνότητα των δοκιμών κατά τη διάρκεια μιας παραγωγής / βάρδιας πρέπει να καθοριστεί και τελικά εξαρτάται από την πιθανότητα και τη σοβαρότητα μιας αποτυχημένης δοκιμής. Πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ακόλουθοι παράγοντες:

– Περίοδος παραμονής του προϊόντος μετά την τελευταία επιτυχημένη δοκιμή, ώστε εάν χρειαστεί, να αποτραπεί η αποστολή του. Σε κάθε περίπτωση, το διάστημα μεταξύ δοκιμών θα πρέπει πάντα να είναι μικρότερο από την περίοδο παραμονής του προϊόντος μετά την τελευταία επιτυχημένη δοκιμή, ώστε αν υπάρξει αποτυχία δοκιμής, το προϊόν που παράγεται – συσκευάζεται από την τελευταία επιτυχημένη δοκιμή θα εξακολουθεί να βρίσκεται στις εγκαταστάσεις της εταιρείας και θα μπορεί εύκολα να αναγνωριστεί και να απομονωθεί εν αναμονή διορθωτικών ενεργειών.

– Απαιτήσεις πελάτη, οι οποίες ενδέχεται να καθορίζουν μια συχνότητα δοκιμών οπότε και θα πρέπει να τηρούνται.

– Περιθώριο ανίχνευσης, δηλαδή το πόσο μεγάλο είναι το σήμα από το δοκίμιο σε σχέση με το σημείο «ενεργοποίησης» του ανιχνευτή. Όταν αυτό είναι μεγάλο και είναι βέβαιο ότι τα fail safe systems θα ενεργοποιηθούν σε περίπτωση αστοχίας, υπάρχει δυνατότητα για μείωση της συχνότητας των δοκιμών. Αυτό βασίζεται στο γεγονός ότι ακόμη και αν υπάρχουν μικρές αλλαγές στη φάση και την ευαισθησία, ο ανιχνευτής μετάλλων θα ανιχνεύει άνετα τα καθορισμένα δοκίμια. Τέτοιες αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται μόνο όταν το περιθώριο ανίχνευσης μπορεί να ποσοτικοποιηθεί και όταν οι κίνδυνοι θεωρούνται αποδεκτοί.

– Fail safe systems λειτουργικά καθώς επίσης και περιορισμένη πρόσβαση στις ρυθμίσεις (π.χ. μείωση της ευαισθησίας), είναι παράγοντες που μπορούν να μειώσουν τη συχνότητα δοκιμών

– Αυτόματος έλεγχος συστήματος. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν αυτόματα συστήματα δοκιμών εκτός από τη χειροκίνητη δοκιμή σε περιπτώσεις όπου είναι πρακτικά δύσκολη η χειροκίνητη δοκιμή. Ωστόσο, δεν πρέπει να αντικαθιστούν πλήρως τις χειροκίνητες δοκιμές. Ενώ τα συστήματα αυτόματων δοκιμών ενδέχεται να έχουν τη δυνατότητα να εντοπίσουν οποιαδήποτε μείωση της ευαισθησίας του ανιχνευτή μετάλλων, δεν μπορούν να εντοπίσουν προβλήματα με τον μηχανισμό απόρριψης ή το χρονισμό. Οι αυτόματες δοκιμές δεν μπορούν να λειτουργούν διαρκώς, καθώς η ανίχνευση μετάλλου σε κάθε συσκευασία, διακυβεύεται, το σήμα από το δοκίμιο μπορεί να εμπλακεί με το σήμα από οποιοδήποτε πραγματικό μέταλλο εντός του προϊόντος ή ακόμα και να το ακυρώσει – μηδενίσει! Τέτοιοι αυτοματισμοί δεν έχουν υιοθετηθεί προς το παρόν στη βιομηχανία τροφίμων.

Αλλαγές στη παραγωγή / συσκευασία ή στη κατηγορία / τύπο προϊόντων

Όποτε υπάρχει αλλαγή στον τύπο προϊόντος που ελέγχεται από τον ανιχνευτή μετάλλων, θα πρέπει να εξεταστεί η διενέργεια δοκιμής για την επιβεβαίωση της ανίχνευσης και της απόρριψης βάσει ευαισθησίας. Αυτό γίνεται ιδιαίτερα σημαντικό όταν η αλλαγή του τύπου προϊόντος σημαίνει και επιλογή διαφορετικού «προγράμματος» προϊόντος στο λογισμικό του ανιχνευτή μετάλλων.

Αλλαγές στις ρυθμίσεις του ανιχνευτή

Κάθε φορά που υπάρχει αλλαγή στις ρυθμίσεις του ανιχνευτή μετάλλων, θα πρέπει να πραγματοποιείται δοκιμή για την επιβεβαίωση της ορθής ανίχνευσης και απόρριψης βάσει ευαισθησίας.

Μετά από διακοπή για επισκευές

Εάν έχουν πραγματοποιηθεί εργασίες συντήρησης ή επισκευές στη γραμμή παραγωγής, ο ανιχνευτής μετάλλων και ο μηχανισμός απόρριψης πρέπει να επαληθευθούν εκ νέου προ της επανέναρξης της παραγωγής / συσκευασίας.

Ο αριθμός των δοκιμών εξαρτάται από τα αποτελέσματα των δοκιμών προ της έναρξης αρχικής λειτουργίας. Εάν υπήρχε ορθή, επαναλαμβανόμενη ανίχνευση, με καλό περιθώριο ανίχνευσης σε μία μόνο δοκιμή, δεν υπάρχει λόγος εξαντλητικών δοκιμών. Αντίθετα, αν οι ανιχνεύσεις είναι οριακές ή υπάρχουν και αστοχίες στις δοκιμές, τότε ο αριθμός των δοκιμών θα πρέπει να αυξηθεί. Ιδανικά θα ήταν τρεις δοκιμές ανά τύπο δείγματος και θέση υλικού δοκιμής. Ωστόσο, αν έχει αποδειχθεί καλή ικανότητα ανίχνευσης κατά τη έναρξη λειτουργίας, αποδεκτή πρακτική θα ήταν μία δοκιμή ανά τύπο δοκιμίου και ανά θέση δοκιμίου.

Ευαισθησία ανιχνευτή και απόρριψη

Οι διαδικασίες δοκιμής – ελέγχου ορθής λειτουργίας των ανιχνευτών μετάλλου, πρέπει να περιλαμβάνουν ακριβείς λεπτομέρειες των μεθόδων που θα χρησιμοποιηθούν. Εκτός από τη διασφάλιση ότι ο ανιχνευτής μετάλλων λειτουργεί σύμφωνα με το απαιτούμενο πρότυπο ευαισθησίας, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι ο μηχανισμός απόρριψης λειτουργεί σωστά. Για παράδειγμα, είναι σύνηθες να αλλάζουν οι ταχύτητες των ταινιών παραγωγής / συσκευασίας στα εργοστάσια για διάφορους λόγους, που σημαίνει ότι εάν συμβεί αυτό, και ο χρονισμός απόρριψης δεν προσαρμοστεί κατάλληλα, μπορεί να απορριφθεί λάθος προϊόν και όχι αυτό με το μέταλλο. Όπως και σε δυσλειτουργία της παροχής αέρα ή αποσύνδεσής της, θα μπορούσε να μην απορριφθεί προϊόν με μέταλλο. Ως απόδειξη επιτυχίας της δοκιμής, όλες οι συσκευασίες δοκιμής πρέπει να ανιχνευθούν και να απορριφθούν στο σωστό σημείο. Σε περίπτωση αστοχίας οποιουδήποτε μέρους της δοκιμής, θα πρέπει να δεσμευτεί το προϊόν που έχει παραχθεί / συσκευαστεί από την τελευταία επιτυχή δοκιμή. Αυτό το προϊόν θα πρέπει στη συνέχεια να επανεξεταστεί χρησιμοποιώντας έναν ανιχνευτή που λειτουργεί ορθά.

Δοκιμές σε μεταφορικές ταινίες με διακριτά προϊόντα ή συσκευασίες

Η δοκιμή πρέπει να εκτελείται έτσι ώστε, ένα δοκίμιο να είναι στο μπροστινό άκρο μιας από τις συσκευασίες δοκιμών, άλλο ένα στη μέση μιας από τις συσκευασίες δοκιμών και ένα δοκίμιο στο πίσω άκρο μιας συσκευασίας δοκιμών. Οι συσκευασίες δοκιμών πρέπει να διέρχονται η μια μετά την άλλη. Αυτή η μέθοδος δοκιμής αντιπροσωπεύει γενικά το χειρότερο σενάριο. Θα επαληθεύσει εάν το σύστημα ανίχνευσης μετάλλων μπορεί να ανιχνεύσει και να απορρίψει μολυσμένο προϊόν, ανεξάρτητα από το που βρίσκεται το μέταλλο μέσα στο προϊόν και θα δοκιμάσει την ικανότητα του ανιχνευτή να απορρίπτει διαδοχικά προϊόντα με μέταλλα σωστά. Αν χρησιμοποιείται μόνο ένας τύπος δοκιμίου τότε θα πρέπει να χρησιμοποιούνται δύο συσκευασίες δοκιμών, ένα με το δοκίμιο στο μπροστινό άκρο και ένα με το δοκίμιο στο πίσω άκρο. Πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα για να διασφαλιστεί ότι τυχόν μη απορριφθείσες συσκευασίες δοκιμής δεν θα «χαθούν» στη συνέχεια. Για συσκευασίες μικρότερου μεγέθους ή τριγωνικού σχήματος (π.χ. σάντουιτς), η τοποθέτηση των δοκιμίων στα μπροστινά και πίσω άκρα ενδέχεται να μην είναι πρακτική. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα δοκίμια πρέπει να τοποθετούνται στη θέση που τους επιτρέπει να περάσουν όσο το δυνατόν πιο κοντά στο γεωμετρικό κέντρο του ανοίγματος του ανιχνευτή μετάλλων. Η απόσταση μεταξύ των δοκιμαστικών συσκευασιών θα πρέπει να είναι η κανονική απόσταση μεταξύ των προϊόντων όπως διέρχονται στη μεταφορική ταινία. Για μη συσκευασμένα διακριτά προϊόντα, το δοκίμιο πρέπει να τοποθετείται μέσα στο προϊόν ή πάνω σε αυτό με ασφάλεια. Σε ανιχνευτή μετάλλων με σύστημα διακοπής λειτουργίας της μεταφορικής ταινίας η συσκευασία δοκιμής πρέπει να ανιχνευθεί και άμεσα να σταματήσει η ταινία. Για την επανεκκίνηση της ταινίας θα πρέπει να υπάρχει δικλείδα ασφαλείας ότι θα γίνει από εξουσιοδοτημένο άτομο (κλειδί, κωδικός, κλπ.).

Δοκιμές σε χύδην προϊόντα

Πρέπει να λαμβάνονται προφυλάξεις για να διασφαλιστεί ότι τα δοκίμια δεν θα χαθούν εάν δεν ανιχνευθούν ή όταν απορριφθούν, ειδικά εάν το προϊόν τροφοδοτείται απευθείας σε άλλη μηχανή επεξεργασίας μετά το σύστημα ανίχνευσης μετάλλων. Τα δοκίμια πρέπει να έχουν ίση απόσταση το ένα από το άλλο και να τοποθετούνται στο κέντρο του ιμάντα.

Δοκιμή μνήμης (memory test)

Ορισμένοι πελάτες συνήθως, ζητούν να πραγματοποιείται και αυτός ο τύπος δοκιμών. Το τεστ μνήμης αποτελείται από 3 συσκευασίες δοκιμής και 2 συσκευασίες χωρίς δοκίμια (ελεγμένες προηγουμένως) με διαδοχή μιας συσκευασίας χωρίς δοκίμιο μετά από τις πρώτες 2 συσκευασίες δοκιμής (εναλλάξ). Επομένως, οι 3 συσκευασίες δοκιμής θα πρέπει να απορριφθούν και οι 2 συσκευασίες χωρίς δοκίμιο, όχι. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις λόγω της ταχύτητας γραμμής και της εγγύτητας των συσκευασιών – προϊόντων, ο ανιχνευτής δεν μπορεί να διακρίνει μεταξύ διαδοχικών «επιμολυσμένων» και μη «επιμολυσμένων» συσκευασιών.

Δοκιμές κάθετης συσκευασίας ελεύθερης πτώσης

Τα δοκίμια πρέπει να τοποθετούνται ανεξάρτητα στη ροή του προϊόντος και η συσκευή απόρριψης θα πρέπει να παρακολουθείται για να διαπιστωθεί εάν εντοπίζει και απορρίπτει με επιτυχία τα δοκίμια. Είναι σημαντικό να ελεγχθεί ότι ο καθορισμένος τύπος δοκιμίων μπορεί να ανακτηθεί εάν δεν ανιχνευθεί ή εάν δεν απορριφθεί επιτυχώς. Σε αυτήν την περίπτωση, το δοκίμιο εισάγεται στη ροή του προϊόντος για να επαληθευτεί η σωστή λειτουργία της συσκευής απόρριψης, είτε φτιάχνοντας διπλή συσκευασία, είτε μέσω ενεργοποίησης ηχητικού – οπτικού συναγερμού, είτε με διακοπή της γραμμής παραγωγής – συσκευασίας. Εάν αυτή η διαδικασία ελέγχου δεν είναι δυνατή, το σύστημα θα πρέπει να δοκιμαστεί εισάγοντας ένα δοκίμιο όσο το δυνατόν πιο κοντά στο κέντρο του ανοίγματος του ανιχνευτή μετάλλων. Στη συνέχεια, πρέπει να παρατηρηθεί η απόκριση τόσο από τον ανιχνευτή μετάλλων όσο και από τον μηχανισμό απόρριψης.

Δοκιμές σε περίπτωση σωληνώσεων (Υγρά, πολτοί και πάστες)

Τα δοκίμια ιδανικά θα πρέπει να τοποθετούνται ανεξάρτητα στη ροή του προϊόντος και η συσκευή απόρριψης θα πρέπει να απορρίπτει τα δοκίμια στο «χώρο» απόρριψης. Θα πρέπει να υπάρχει θύρα πρόσβασης δοκιμίου και τρόπος λήψης αυτού εάν δεν απορριφθεί. Θα πρέπει επίσης να επιβεβαιωθεί ότι το δοκίμιο εκτρέπεται στο «χώρο» απόρριψης. Εάν αυτό δεν είναι δυνατό, το σύστημα πρέπει να ελεγχθεί με τη χρήση ράβδου δοκιμίου μεταξύ της σωλήνωσης και του ανοίγματος του ανιχνευτή. Η ράβδος δοκίμιο πρέπει να βρίσκεται όσο το δυνατόν πιο κοντά στο κέντρο του ανοίγματος.

Δοκιμές για σκόνες και κοκκώδη προϊόντα

Τα δοκίμια πρέπει να τοποθετούνται ανεξάρτητα στη ροή του προϊόντος στο σημείο που το προϊόν αρχίζει να ρέει και η συσκευή απόρριψης θα πρέπει να οδηγεί το δοκίμιο στο «χώρο» απόρριψης. Μια θύρα πρόσβασης για το δοκίμιο και πλέγματα ασφαλείας πρέπει να είναι τοποθετημένα μετά τη συσκευή απόρριψης. Ο σκοπός της θύρας πρόσβασης δοκιμίου και των πλεγμάτων ασφαλείας είναι να δεσμεύσει ένα δοκίμιο εάν ο ανιχνευτής δεν το εντοπίσει – ή αν η συσκευή απόρριψης δεν λειτουργήσει σωστά. Τα πλέγματα ασφαλείας πρέπει να αφαιρούνται μετά τη δοκιμή, ώστε να μην περιορίζεται η ροή του προϊόντος. Εάν δεν υπάρχει θύρα δοκιμής, θα πρέπει να προσδιοριστεί ένα σημείο πρόσβασης πάνω από τον ανιχνευτή μετάλλων. Αυτό το σημείο πρόσβασης θα είναι για την εισαγωγή του δοκιμίου. Η θέση του σημείου πρόσβασης πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά στην τοποθεσία στην οποία αρχίζει να ρέει το προϊόν. Αυτό θα διασφαλίσει ότι η ταχύτητα του δοκιμίου θα είναι η ίδια με εκείνη του προϊόντος. Εάν το δοκίμιο δεν απορριφθεί, απαιτείται επίσης μέθοδος διασφάλισης της ανάκτησής του.

Μετά το τέλος των δοκιμών, αν η συσκευασία είναι σε καλή κατάσταση και το δοκίμιο έχει ανακτηθεί, το προϊόν που απορρίφθηκε κατά τη διάρκεια των δοκιμών μπορεί να επανέλθει στη γραμμή. Αυτό το προϊόν πρέπει να τοποθετηθεί στο τμήμα της γραμμής παραγωγής πριν από τον ανιχνευτή μετάλλων, έτσι ώστε να μπορεί να επανεξεταστεί. Μόλις τοποθετηθεί στη γραμμή παραγωγής, το προϊόν που απορρίφθηκε κατά τη δοκιμή θεωρείται κανονικό προϊόν που ελέγχεται βάσει της τυπικής διαδικασίας.

Έλεγχος fail safe systems

Πρέπει να υπάρχει μια διαδικασία δοκιμής για κάθε fail safe system που έχει εγκατασταθεί στο σύστημα ανιχνευτή μετάλλων.

Σύστημα ασφαλείας για περίπτωση διακοπής παροχής ρεύματος. Οι δοκιμές πρέπει να πραγματοποιούνται περνώντας μια συσκευασία δοκιμής ενώ διακόπτεται προσωρινά η ηλεκτρική τροφοδοσία στη βαλβίδα του μηχανισμού απόρριψης. Το αποτέλεσμα θα πρέπει να είναι ότι ο μηχανισμός απόρριψης δεν θα λειτουργήσει αλλά ότι ο μεταφορικός ιμάντας θα σταματήσει. Εδώ θα πρέπει σημειωθεί η θέση στην οποία σταματά η συσκευασία δοκιμής και αυτό πρέπει να γίνεται στον ιμάντα του ανιχνευτή μετάλλων. Ο σκοπός αυτής της διαδικασίας είναι να διασφαλίσει ότι οποιοδήποτε επιμολυσμένο προϊόν μπορεί εύκολα να ανακτηθεί για μετέπειτα διερεύνηση όταν σταματήσει ο ιμάντας.

Ένδειξη πλήρους κάδου. Αυτό πρέπει να ελεγχθεί με τη χρήση φωτοκύτταρου στο κάδο στο ανώτερο σημείο αυτού, το οποίο με ένα μηχανισμό θα πρέπει να «ενεργοποιείται» δοκιμαστικά και ως αποτέλεσμα να σταματά ο ιμάντας.

Τεχνολογία Παρακολούθησης Κατάστασης. Παρέχει προειδοποίηση για δυσμενείς τάσεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στο ενδεχόμενο διακοπής λειτουργίας.

Πρόσβαση χειριστή υψηλής ασφάλειας και καταγραφή συμβάντων. Η πρόσβαση σε όλα τα στοιχεία ελέγχου του συστήματος ανίχνευσης μετάλλων προστατεύεται με κωδικό πρόσβασης μέσω ενός πολύ ασφαλούς, διπλού επιπέδου ονόματος χρήστη και μοναδικού κωδικού πρόσβασης. Τα δεδομένα που καταγράφονται και εμφανίζονται στην οθόνη περιλαμβάνουν ημερομηνία, ώρα και όνομα χειριστή.

Ένδειξη κατάστασης πόρτας κάδου απόρριψης και Αισθητήρας κλειδώματος κάδου απόρριψης. Διασφαλίζει ότι οι λειτουργίες κλειδώματος και ανοίγματος του κάδου απόρριψης ελέγχονται από τον χειριστή με κωδικό πρόσβασης. Τα συστήματα ανίχνευσης μετάλλων που περιλαμβάνουν μηχανισμό αυτόματης απόρριψης συνήθως περιλαμβάνουν έναν κάδο απορρίψεων που κλειδώνει. Για να μειωθεί ο κίνδυνος, ο κάδος να παραμείνει ξεκλείδωτος (και ενδεχομένως επιμολυσμένο προϊόν να οδηγηθεί στα προϊόντα προς αποστολή), τοποθετείται αισθητήρας στο κλείδωμα του κάδου, ο οποίος σταματά τη γραμμή όσο ο κάδος είναι ξεκλείδωτος.

Διακόπτης επαναφοράς. Όλοι οι μηχανισμοί των fail safe systems θα πρέπει να είναι συνδεδεμένοι με ένα διακόπτη επαναφοράς, όπου με τη χρήση «κλειδιού» ή κωδικού, εξουσιοδοτημένο προσωπικό και μόνο θα επαναφέρει τη λειτουργία του ανιχνευτή, ο οποίος έχει σταματήσει λόγω ενεργοποίησης των fail safe systems.

Μηχανισμός αυτόματης απόρριψης πακέτων. Υπάρχει ευρεία ποικιλία μηχανισμών απόρριψης, ανάλογα με το είδος της γραμμής παραγωγής, τη ταχύτητα της γραμμής, το βάρος και το μέγεθος της συσκευασίας και τη φύση του υλικού συσκευασίας. Οι μηχανισμοί απόρριψης λειτουργούν με πνευματικό τρόπο (παροχή αέρα) και διαχειρίζονται μέσω σύνδεσης τόσο με τον ανιχνευτή μετάλλων όσο και τον αισθητήρα της συσκευαστικής μηχανής.

Αισθητήρας επιβεβαίωσης απόρριψης. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να υπάρξουν αστοχίες στο μηχανισμό απόρριψης και ενώ έχει ανιχνευθεί μέταλλο σε προϊόν, αυτό να μην απορριφθεί (κακός χρονισμός συστήματος απόρριψης ή δυσλειτουργία αυτού). Για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου αυτού, τοποθετείται ένας αισθητήρας επιβεβαίωσης απόρριψης, ένα φωτοκύτταρο δηλαδή στο κάδο απόρριψης που επιβεβαιώνει την είσοδο του επιμολυσμένου προϊόντος.

Αισθητήρας ελέγχου απόρριψης. Η προσθήκη ενός αισθητήρα ελέγχου απόρριψης παρέχει παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο του αισθητήρα της συσκευαστικής. Αυτός με τη σειρά του παρακολουθεί την απόδοση του ίδιου του αισθητήρα ελέγχου απόρριψης. Επομένως, οι αισθητήρες παρακολουθούν συνεχώς ο ένας τον άλλον. Εάν παρουσιαστεί βλάβη σε έναν από τους δύο αισθητήρες, το σύστημα ειδοποιεί να πραγματοποιηθεί η απαραίτητη διορθωτική ενέργεια.

Τεκμηρίωση των δοκιμών ελέγχου ορθής λειτουργίας ανιχνευτών μετάλλου

Όλα τα αποτελέσματα των δοκιμών θα πρέπει να τεκμηριώνονται, συμπεριλαμβανομένων τυχόν δοκιμών των fail safe systems, προκειμένου να αποδειχθεί ότι έχει πραγματοποιηθεί πλήρως η διαδικασία ελέγχου ορθής λειτουργίας. Αυτά τα αρχεία πρέπει να περιλαμβάνουν:

Αναφορά αναγνώρισης συστήματος ανίχνευσης μετάλλων π.χ. σειριακός αριθμός, αριθμός γραμμής, ταυτοποίηση κρίσιμου σημείου ελέγχου (CCP)
Προϊόν που παράγεται – συσκευάζεται και αριθμός γραμμής παραγωγής – συσκευασίας
Ημερομηνία και ώρα δοκιμής
Χρησιμοποιούμενα δοκίμια (είδος, μέγεθος)
Όνομα του ατόμου που διεξήγαγε τη δοκιμή
Αποτελέσματα δοκιμής για ανίχνευση και απόρριψη
Αποτέλεσμα για τυχόν δοκιμές των fail safe systems
Λεπτομέρειες αστοχιών και διορθωτικές ενέργειες που ελήφθησαν

Σε περίπτωση αστοχίας οποιασδήποτε δοκιμής (ή μέρους αυτής), η αιτία θα πρέπει να διερευνηθεί αμέσως και να γίνουν οι απαραίτητες διορθωτικές ενέργειες και επιδιορθώσεις πριν επανεκκινήσει η παραγωγή – συσκευασία. Το προϊόν που παράχθηκε – συσκευάστηκε από την τελευταία επιτυχή δοκιμή πρέπει να θεωρείται ύποπτο και να αντιμετωπίζεται ανάλογα. Λεπτομέρειες για την αστοχία (και επακόλουθη διορθωτική ενέργεια) πρέπει να καταγράφονται ως μέρος της τεκμηρίωσης δοκιμής. Η ακριβής καταγραφή των αποτελεσμάτων των δοκιμών είναι εξαιρετικά σημαντική. Σε περίπτωση καταγγελίας ή ελέγχου από πελάτες ή αρχές, ένας παραγωγής – συσκευαστής μπορεί να χρειαστεί να βασιστεί σε αυτά τα αρχεία για να αποδείξει ότι οι διαδικασίες ακολουθήθηκαν σωστά και ότι τα συστήματα ανίχνευσης μετάλλων λειτουργούσαν σωστά σύμφωνα βάσει της απαραίτητης ευαισθησίας.

* Ο Γιώργος Μορφονιός είναι Γεωπόνος – Επιστήμονας Τροφίμων, MSc Συστήματα διαχείρισης ποιότητας & διασφάλισης υγιεινής τροφίμων, senior consultant AG ADVENT AE

Πηγές: Metal Detection – informational guide, Advanced Detection Systems

The Metal Detection Guide, Mettler Toledo

Requirements, technology and application recommendations – Metal detection in production lines, Sartorius intec

Δείτε επίσης:

Aπίστευτο: το Νο1 ποτό σε πωλήσεις στον κόσμο είναι… παγκοσμίως άγνωστο!

Εστίαση: “Λουκέτο” για όρθιους πελάτες, ακόμη και από φωτογραφίες ή Video στα social media

Vegan: ποιο είναι το ιδανικό υποκατάστατο του τυριού

Oξείδιο του αιθυλενίου: Συνεχίζονται οι ανακλήσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη

Γιατί αλλάζει όνομα η γαλλική σαμπάνια στη Ρωσία

Νομοθεσία βιολογικών τροφίμων: Κατά πόσο είναι αξιόπιστο το λογότυπο;

Νέα υπηρεσία καταγγελιών για την ασφάλεια τροφίμων

Φάκελος Ισταμίνη: η τοξίνη που προκαλεί τροφικές δηλητηριάσεις

Vegan: ποιο είναι το ιδανικό υποκατάστατο του τυριού

Φάκελος Κουμαρίνη: γιατί ανακαλούνται τρόφιμα που περιέχουν κουμαρίνη

ΕΦΕΤ: Αλλαγές στον τρόπο επιβολής προστίμων στις επιχειρήσεις τροφίμων

Έρευνα: επιμέλεια και επιμονή στην καθαριότητα, έφερε ο covid!

Αυτό είναι το super food που πετάμε όλοι και δεν έχουμε ιδέα, για τα τεράστια οφέλη του στον οργανισμό….

Εστίαση: Πότε θα είναι έτοιμη η εφαρμογή για τον έλεγχο των εμβολιασμένων

5 μελλοντικά θέματα ασφάλειας των τροφίμων που πρέπει να γνωρίζετε