Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που οδηγούν σε αυξημένη έκθεση σε επιβλαβείς τοξίνες
Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες λόγω της κλιματικής αλλαγής αυξάνουν τον κίνδυνο έκθεσης του ανθρώπου στις λεγόμενες μυκοτοξίνες, φυσικές τοξίνες που παράγονται από μύκητες που βρίσκονται σε ορισμένα τρόφιμα, ζωοτροφές και καλλιέργειες, σύμφωνα με ενημέρωση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) που δημοσιεύθηκε σήμερα. Αυτές οι τοξίνες μπορούν να βλάψουν την υγεία και η πρόληψη της αύξησης της μόλυνσης απαιτεί κοινή δράση σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, όσον αφορά την έρευνα, τις πολιτικές και τις πρακτικές για την αποτελεσματική μείωση των κινδύνων.
Ένα θερμότερο και πιο υγρό κλίμα σε όλες τις ευρωπαϊκές περιφέρειες προωθεί την αύξηση του επιπολασμού των μυκοτοξινών που προέρχονται από μύκητες, σύμφωνα με την ενημέρωση του ΕΟΠ με τίτλο «Mycotoxin exposure in a changing European climate» (Έκθεση σε μυκοτοξίνες σε ένα μεταβαλλόμενο ευρωπαϊκό κλίμα). Η έκθεση διερευνά τις σχετικές ανησυχίες για την υγεία σχετικά με τις μυκοτοξίνες, ιδίως σε σχέση με τον αντίκτυπό τους στις καλλιέργειες τροφίμων και τον τρόπο με τον οποίο μια πιο συντονισμένη ευρωπαϊκή προσέγγιση μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση της εξάπλωσης και στην πρόληψη της μόλυνσης
Κίνδυνοι για την υγεία
Οι μυκοτοξίνες, επιβλαβείς φυσικά σχηματισμένες ενώσεις που παράγονται από μύκητες, ενέχουν σημαντικούς κινδύνους για την υγεία. Οι τοξίνες των μυκήτων μπορούν να διαταράξουν τις ορμόνες, να αποδυναμώσουν το ανοσοποιητικό σύστημα, να βλάψουν το ήπαρ και τα νεφρά, να αυξήσουν τον κίνδυνο αποβολής, να βλάψουν τα αγέννητα παιδιά και να δράσουν ως καρκινογόνες ουσίες.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι ορισμένες ομάδες μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από την έκθεση σε μυκοτοξίνες. Τα μικρά παιδιά (1-3 ετών) και τα βρέφη (κάτω των 12 μηνών) είναι ιδιαίτερα ευάλωτα λόγω της υψηλότερης πρόσληψης τροφής σε σχέση με το σωματικό βάρος, όπως και οι έγκυες γυναίκες και οι εργαζόμενοι στον τομέα της γεωργίας, των τροφίμων και των ζωοτροφών.
Σύμφωνα με το HBM4EU, το ευρωπαϊκό πρόγραμμα χημικής βιοπαρακολούθησης του ανθρώπου, το 14% του ενήλικου πληθυσμού στην Ευρώπη εκτίθεται στη μυκοτοξίνη δεσοξυνιβαλενόλη (DON) σε επίπεδα που θεωρούνται επιβλαβή για την ανθρώπινη υγεία. Αυτή η συγκεκριμένη μυκοτοξίνη, DON, βρίσκεται συχνά φυσικά στο σιτάρι, τον αραβόσιτο και το κριθάρι σε εύκρατες περιοχές.
Οι άνθρωποι εκτίθενται σε αυτές τις τοξίνες τρώγοντας μολυσμένα τρόφιμα (ιδιαίτερα δημητριακά και δημητριακά και προϊόντα που τα περιέχουν όπως ψωμί ή ζυμαρικά). Το πλύσιμο και το μαγείρεμα αυτών των τροφίμων δεν απομακρύνει απαραίτητα τις μυκοτοξίνες. Αυτό είναι ιδιαίτερα ένα πρόβλημα, δεδομένου ότι ορισμένοι από τους μύκητες που παράγουν μυκοτοξίνες δεν είναι ορατοί ή ανιχνεύσιμοι από τη μυρωδιά ή τη γεύση. Μια άλλη οδός έκθεσης είναι μέσω του πόσιμου νερού που έχει μολυνθεί από γεωργικές απορροές. Η εισπνοή και η απορρόφηση μέσω του δέρματος είναι άλλες πιθανές οδοί έκθεσης, για άτομα που εργάζονται με τις καλλιέργειες ή τα τρόφιμα που έχουν επηρεαστεί.
Κλιματικές επιπτώσεις
Η κλιματική αλλαγή μεταβάλλει τη συμπεριφορά και την κατανομή των μυκήτων, αυξάνοντας ενδεχομένως τον κίνδυνο έκθεσης σε αυτές τις τοξίνες. Οι αυξημένες βροχοπτώσεις, οι πλημμύρες και η διάβρωση του εδάφους μπορούν επίσης να μεταφέρουν αυτές τις τοξίνες από το έδαφος στα ποτάμια και τα υπόγεια ύδατα.
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι έντονες βροχοπτώσεις ή οι παρατεταμένες ξηρασίες, αυξάνουν το στρες στο οποίο εκτίθενται τα φυτά, καθιστώντας τα δημητριακά – ειδικά τον αραβόσιτο – πιο ευάλωτα σε μυκητιασικές λοιμώξεις και μόλυνση από μυκοτοξίνες. Οι ανησυχίες δεν σταματούν στο επίπεδο της ανθρώπινης υγείας. Η αυξημένη μόλυνση των καλλιεργειών μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλότερες αποδόσεις, με συναφείς οικονομικές απώλειες.
Τέλος, ο αυξανόμενος κίνδυνος μυκητιασικών λοιμώξεων μπορεί να προκαλέσει αυξημένη χρήση μυκητοκτόνων από τους αγρότες. Αυτό μπορεί, μακροπρόθεσμα, να οδηγήσει σε υψηλότερους κινδύνους ανάπτυξης αντιμυκητιασικής αντοχής, αυξάνοντας τον κίνδυνο δύσκολων στη θεραπεία μυκητιασικών λοιμώξεων στους ανθρώπους.
Προσέγγιση «Μία υγεία»
Η περίπτωση των μυκοτοξινών αποτελεί σαφές παράδειγμα ενός ζητήματος που έχει δυνητικά εκτεταμένες συνέπειες για την υγεία των ζώων, των ανθρώπων και των οικοσυστημάτων, με το περιβάλλον να διαδραματίζει επίσης βασικό ρόλο ως οδός για την εξάπλωση της μόλυνσης.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση εργάζεται ήδη σε διάφορους τομείς πολιτικής και εργασίας για να κατανοήσει και να αναπτύξει λύσεις και στρατηγικές μετριασμού για την αντιμετώπιση των κινδύνων από τις μυκοτοξίνες. Για παράδειγμα, η επιτήρηση που έχει ήδη αναληφθεί στο περιβάλλον (όπως για τις βροχοπτώσεις, τις ώρες ηλιοφάνειας, τα αρχεία θερμοκρασίας) θα πρέπει επίσης να γίνεται για την παρακολούθηση των τροφίμων, των ζωοτροφών, των ζώων και των ανθρώπων. Άλλες πιθανές μελλοντικές δράσεις για την αντιμετώπιση της μόλυνσης από μυκοτοξίνες θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν καλλιέργειες αναπαραγωγής ανθεκτικές σε μυκητιασικές λοιμώξεις, υιοθέτηση ορθών γεωργικών πρακτικών (όπως η προσαρμογή στις περιβαλλοντικές συνθήκες, συμπεριλαμβανομένης της αμειψισποράς για την αναγέννηση της γονιμότητας του εδάφους και την ελαχιστοποίηση της μεταφοράς μούχλας από το ένα έτος στο άλλο), καθώς και τη χρήση βιολογικών ελέγχων και μοντέλων πρόβλεψης.
Η αποκαλούμενη προσέγγιση “μία υγεία” της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί να συμβάλει στον συντονισμό της δράσης και της έρευνας που αναγνωρίζει τη σύνθετη διασύνδεση της υγείας των ανθρώπων, των ζώων και του περιβάλλοντος, εφαρμόζοντας λύσεις που λαμβάνουν υπόψη αυτά τα διαφορετικά στοιχεία.
Ακολουθήστε το Cibum 
