Η νοθεία συμπληρωμάτων διατροφής κατά της κατάθλιψης και της αϋπνίας είναι ο νέος “πονοκέφαλος” για τις αρχές, αλλά και τους καταναλωτές.
Οι διαταραχές της διάθεσης, η κατάθλιψη, το άγχος και το στρες είναι προβλήματα υγείας που στις μέρες μας πιστεύεται ότι επηρεάζουν εκατομμύρια άτομα σε όλο τον κόσμο. Οι παραδοσιακές θεραπείες για την κλινική κατάθλιψη συνήθως περιλαμβάνουν τη χρήση αντικαταθλιπτικών. Αν και αρκετά αντικαταθλιπτικά φάρμακα που ανήκουν σε διαφορετικές χημικές οικογένειες και υποκατηγορίες είναι διαθέσιμα, αυτά μπορεί να παρουσιάσουν ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως εθισμό, αύξηση βάρους, ναυτία, αϋπνία, υπνηλία, σεξουαλική δυσλειτουργία και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονικής συμπεριφοράς. Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις σοβαρές παρενέργειες, πολλοί ασθενείς έχουν στραφεί σε άλλες προσεγγίσεις, όπως αυτές που βασίζονται σε συμπληρώματα διατροφής φυτικής προέλευσης (PFS) που περιέχουν βιταμίνες, μέταλλα, αμινοξέα και βοτανικά εκχυλίσματα. Σύμφωνα με τη Statista, μια εταιρεία ανάλυσης δεδομένων, η παγκόσμια αγορά αυτών των προϊόντων υπολογίστηκε σε περίπου 137 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021, παρουσιάζοντας έναν προβλεπόμενο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης περίπου 9% έως το 2028.
Αυτή η αναπτυσσόμενη αγορά έχει γίνει όμως πρωταρχικός στόχος για πρακτικές νοθείας, με ορισμένους παρασκευαστές να προσθέτουν παράνομα φαρμακευτικά προϊόντα σε συμπληρώματα διατροφής φυτικής προέλευσης (PFS) για να ενισχύσουν τα αποτελέσματά τους. Ο ΕΟΦ τα τελευταία χρόνια εκδίδει ανακοινώσεις για νοθευμένα συμπληρώματα με την τελευταία να έγινε στα τέλη Φεβρουαρίου οπότε εξέδωσε τρεις επείγουσες προειδοποιήσεις προς τους καταναλωτές για μη εγκεκριμένα και πιθανώς επικίνδυνα συμπληρώματα διατροφής που περιείχαν, μη εγκεκριμένες φαρμακευτικές δραστικές ουσίες. Να σημειωθεί πως στην ΕΕ, τα συμπληρώματα διατροφής θεωρούνται τρόφιμα και, ως εκ τούτου, πρέπει να εφαρμόζουν τις αρχές και τις απαιτήσεις της νομοθεσίας για τα τρόφιμα (Κανονισμός (ΕΚ) Αρ. 178/2002), όπως η συμμόρφωση με τους κανονισμούς υγιεινής (οδηγία ΕΕ 852/2004 ) και με τα οριακά επίπεδα προσμίξεων σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2023/915 της Επιτροπής.
Αν και δεν είναι πολλά γνωστά σχετικά με την έκταση της απάτης στην κατηγορία των PFS για βελτίωση της διάθεσης, αντικαταθλιπτικά φάρμακα όπως η φλουοξετίνη έχουν ήδη εντοπιστεί σε άλλους τύπους PFS, όπως αυτά που χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση της σεξουαλικής απόδοσης και την προώθηση της απώλειας βάρους. Ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Foods του Mdpi είχε στόχο να παρέχει μια ολοκληρωμένη επισκόπηση της νοθείας των PFS για την υγεία του εγκεφάλου, με έμφαση στις αναλυτικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση, ενώ παράλληλα παρουσιάζει δεδομένα για τα πρότυπα κατανάλωσης και τον επιπολασμό των αναφερόμενων νοθευτών.
Σύμφωνα με την ανασκόπηση σε γενικές γραμμές, η νοθεία των συμπληρωμάτων διατροφής συνίσταται σε απόκλιση μεταξύ αυτού που αναγράφεται στην ετικέτα του προϊόντος και του περιεχομένου του. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους οι παρασκευαστές μπορούν να νοθεύσουν τα συμπληρώματα διατροφής, όπως
- προσθέτοντας μία ή περισσότερες ουσίες που δεν αναφέρονται στην ετικέτα,
- προσδιορίζοντας λανθασμένα τη συγκέντρωση μιας ένωσης/συστατικού,
- χρησιμοποιώντας νέα μη εγκεκριμένα συστατικά
- χρήση φυτών χαμηλότερης ποιότητας ή διαφορετικού τμήματος φυτού (π.χ. τους μίσχους αντί για τα άνθη κ.λπ.), ή ακόμα και
- χρήση διαφορετικών ειδών φυτών που προστίθενται ως πληρωτικά.
Ορισμένοι παρασκευαστές μπορεί να καταφύγουν σε αυτές τις τακτικές για να ξεπεράσουν τις ελλείψεις βοτανικών προϊόντων ή και να αυξήσουν το περιθώριο κέρδους.
Ένας άλλος τύπος νοθείας που αναφέρεται συχνά στα συμπληρώματα διατροφής αφορά την προσθήκη ενεργών φαρμακευτικών συστατικών (APIs) για τη διασφάλιση των αποτελεσμάτων που διαφημίζονται για το προϊόν, παραπλανώντας τους καταναλωτές να πιστέψουν ότι η αποτελεσματικότητα οφείλεται στις ιδιότητες των φυτικών συστατικών. Τα συμπληρώματα διατροφής νοθευμένα με API αποτελούν μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας, καθώς μπορεί να επηρεάσουν σοβαρά την υγεία των καταναλωτών, με αρκετές περιπτώσεις ανεπιθύμητων ενεργειών, νοσηλειών, ακόμη και αναφορές για θανάτους.
Σε έρευνα που ανέλυσε τις ειδοποιήσεις στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Ταχείας Προειδοποίησης για Τρόφιμα και Ζωοτροφές (RASFF) για συμπληρώματα διατροφής από το 2011 έως το 2022 έγιναν 982 προειδοποιήσεις για νοθευμένα συμπληρώματα εκ των οποίων οι 474 (48,3%) εντοπίστηκαν ως περιπτώσεις νοθείας με φαρμακευτικά προϊόντα. Αρκετά προϊόντα βρέθηκαν να είναι νοθευμένα με πολλαπλές ουσίες, με συχνότερα τους αναστολείς PDE-5 (37%), διεγερτικά (34%) και ανορεξικά και καθαρτικά (14%), με κανναβινοειδή (5%), νοοτροπικά (4%), αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή (2%) και άλλα φάρμακα, όπως αντιβιοτικά και υπνωτικά (4%).
Εκτός από τα φαρμακευτικά φάρμακα, μεταξύ 2020 και 2023, άλλες ουσίες με βιολογική δραστηριότητα σε επίπεδο εγκεφάλου ενεργοποίησαν ειδοποιήσεις RASFF. Αξίζει να σημειωθεί ότι μεταξύ αυτών ήταν και η α-GPC, που κοινοποιήθηκε σε 25 προϊόντα. Συνολικά, οι πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν από το RASFF και τη Βάση Δεδομένων Προϊόντων Απάτης Υγείας του FDA των ΗΠΑ καταδεικνύουν ξεκάθαρα ότι αρκετά συμπληρώματα διατροφής που είναι ιδιαίτερα δημοφιλή από τους καταναλωτές αποτελούν στόχους νοθείας με την παράνομη προσθήκη φαρμακολογικά δραστικών ουσιών. Ωστόσο, ο εκτιμώμενος αριθμός περιπτώσεων απάτης πιθανότατα υποεκπροσωπείται λόγω του μικρού αριθμού ελέγχων/αναλύσεων από κυβερνητικούς φορείς και μη αναφερόμενων περιπτώσεων από καταναλωτές που παρουσίασαν δευτερεύουσες επιπτώσεις.
Για να διαβάσετε ολόκληρη την επιστημονική ανασκόπηση πατήστε ΕΔΩ.
Αναφορά: Paiva R, Correia M, Delerue-Matos C, Amaral JS. Νόθεια της υγείας του εγκεφάλου (γνωστική, διάθεση και βελτίωση του ύπνου) Συμπληρώματα διατροφής με την προσθήκη φαρμακευτικών φαρμάκων: Μια ολοκληρωμένη ανασκόπηση των αναλυτικών προσεγγίσεων και τάσεων. Τρόφιμα . 2024; 13(6):908. https://doi.org/10.3390/foods13060908
Ακολουθήστε το Cibum 
