Ποια είναι η βιταμίνη που βοηθά στη σύλληψη και «πολεμά» την υπογονιμότητα

   Προβλήματα σύλληψης, αντιμετωπίζουν περίπου ένα στα έξι ζευγάρια. Η υπογονιμότητα είναι αποτέλεσμα του σύγχρονου και απαιτητικού Δυτικού τρόπου ζωής, καθώς ακόμη και ένα φυσιολογικά γόνιμο ζευγάρι κάτω των 30 ετών με τακτικές σεξουαλικές επαφές, έχει πιθανότητα να συλλάβει φυσικά περίπου 20% κάθε μήνα. Το πρόβλημα τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πιο έντονο αφού οι γυναίκες ή τα ζευγάρια, αποφασίζουν να κάνουν παιδιά σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Εκτός από τις ιατρικές-επιστημονικές  θεραπείες υπογονιμότητας, και μεθόδους  εξωσωματικής γονιμοποίησης, υπάρχουν και μέθοδοι πρόληψης ή «σύμπραξης» στην προσπάθεια μιας γυναίκας να μείνει έγκυος. Μία από αυτές είναι η υιοθέτηση πιο υγιεινού τρόπου ζωής, στον οποίο συμπεριλαμβάνεται η υγιεινή διατροφή η οποία συμμετέχει στη διασφάλιση υγιών ωαρίων αλλά και στην φυσιολογική ανάπτυξη του εμβρύου. Υγιεινή διατροφή σημαίνει ότι ο οργανισμός μας λαμβάνει όλα τα απαραίτητα συστατικά που χρειάζεται. Σε αυτά περιλαμβάνονται βιταμίνες και ανόργανα στοιχεία, η κατανάλωση των οποίων δεν αντικαθιστά μεν, μία φτωχή σε επιλογές δίαιτα, συνιστά όμως μία απαραίτητη προσθήκη στη διατροφή πριν την εγκυμοσύνη. Η χορήγηση φυλλικού ή φολικού οξέως σε γυναίκες σε ηλικία τεκνοποίησης βοηθά στη σύλληψη ενώ η χορήγηση του και κατά τα πρώτα στάδια της εγκυμοσύνης, ενισχύει την υγιή ανάπτυξη του μωρού και μειώνει τον κίνδυνο να παρουσιάσει ανωμαλίες.

Τι είναι το φυλλικό οξύ;

Το φολικό είναι το γενικό όνομα που χρησιμοποιείται για μια ομάδα υδατοδιαλυτών ενώσεων που ανήκουν στην οικογένεια των βιταμινών Β .

Το φολικό οξύ και το φυλλικόό οξύ χρησιμοποιούνται συχνά εναλλακτικά, αλλά στην πραγματικότητα είναι δύο διαφορετικές μορφές της ίδιας βιταμίνης. Το φυλλικό οξύ είναι η φυσική μορφή της βιταμίνης που βρίσκεται στα τρόφιμα και στο σώμα. Ενώ το φολικό οξύ είναι η συνθετική του μορφή, που υπάρχει σε συμπληρώματα ή εμπλουτισμένα τρόφιμα. Ο ανθρώπινος οργανισμός απορροφά φολικό οξύ από εμπλουτισμένα τρόφιμα ή συμπληρώματα πολύ πιο αποτελεσματικά από το φυλλικό οξύ από τρόφιμα.

Ποιες είναι οι λειτουργίες του φυλλικού οξέος;

Το φυλλικό οξύ απαιτείται για να βοηθήσει τα κύτταρα μας να αναπτυχθούν και να πολλαπλασιαστούν, γεγονός που το καθιστά βασική βιταμίνη σε περιόδους ταχείας ανάπτυξης, όπως η εγκυμοσύνη και η βρεφική ηλικία. Το φυλλικό οξύ είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την ανάπτυξη του κρανίου και του νωτιαίου μυελού του μωρού, γι ‘αυτό και τα χαμηλά επίπεδα αυτής της βιταμίνης, πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρές γενετικές ανωμαλίες, που ονομάζονται ελαττώματα του νευρικού σωλήνα.

Το φυλλικό οξύ και η βιταμίνη Β12 μοιράζονται πολλές λειτουργίες στο σώμα. Για παράδειγμα, και οι δύο συνεργάζονται για να δημιουργήσουν το γενετικό μας υλικό (DNA), να σχηματίσουν υγιή ερυθρά αιμοσφαίρια και να υποστηρίξουν τη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου και του νευρικού μας συστήματος.

Τα άτομα που είναι, ή θέλουν να μείνουν έγκυες, πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στην πρόσληψη φυλλικού οξέος, καθώς οι ανάγκες τους την συγκεκριμένη περίοδο της ζωής τους είναι υψηλότερες για να υποστηρίξουν μια υγιή εγκυμοσύνη. Μέχρι ένα μήνα πριν από την εγκυμοσύνη, συνιστάται να λαμβάνετε 400 μg φολικού οξέος την ημέρα από συμπληρώματα, εμπλουτισμένα τρόφιμα ή και τα δύο και πάντα με την προϋπόθεση να συνδυάζονται με υγιεινή διατροφή.

Ενδεικτική για τη δράση του φυλλικού οξέος  είναι μία μεγάλη μελέτη του 2008. Στα πλαίσια της μελέτης αυτής αναλύθηκαν οι διατροφικές συνήθειες 18.500 γυναικών, οι οποίες δεν ανέφεραν πρόβλημα υπογονιμότητας και έκαναν προσπάθειες τεκνοποίησης. Οι γυναίκες, που συμμετείχαν στη μελέτη και ελάμβαναν συμπληρώματα διατροφής με  φολικό οξύ για τουλάχιστον 6 φορές την εβδομάδα είχαν 40% μειωμένη πιθανότητα να εμφανίσουν προβλήματα παραγωγής ωαρίων από τις ωοθήκες σε σύγκριση με τις γυναίκες, που δεν ελάμβαναν συμπληρώματα διατροφής. Άλλη μελέτη του 2014 κατέληξε στο συμπέρασμα, πως η πρόσληψη συμπληρωμάτων διατροφής με φολικό οξύ, ενδέχεται να αυξάνει τις πιθανότητες απόκτησης παιδιού με εξωσωματική γονιμοποίηση.

Εάν είστε ή θέλετε να μείνετε έγκυος, φροντίστε να λάβετε την συμβουλή του γιατρού σας σχετικά με τη συμπλήρωση φολικού οξέος.

Σε όσες επιθυμούν να μείνουν έγκυες, συνιστάται να λαμβάνουν 400 μg φολικού οξέος καθημερινά από εμπλουτισμένα τρόφιμα, συμπληρώματα ή και τα δύο, ξεκινώντας από ένα μήνα πριν από τη σύλληψη.

Ποια τρόφιμα περιέχουν φυλλικό οξύ;

Μπορούμε να βρούμε φυλλικό οξύ σε μικρές ποσότητες σε μια ποικιλία τροφίμων, αλλά μερικές από τις πλουσιότερες πηγές του είναι:

• σκούρα πράσινα λαχανικά,
• όσπρια
• χυμός πορτοκαλιού και γκρέιπφρουτ
• φιστίκια και αμύγδαλα.

Το κρέας είναι συνήθως χαμηλό σε φυλλικό οξύ, αλλά τα νεφρά και το συκώτι είναι δύο καλές ζωικές πηγές αυτής της βιταμίνης.

Σε ορισμένες χώρες, το φολικό οξύ προστίθεται σε τρόφιμα, το οποίο βοηθά στην πρόσληψη μεγαλύτερης ποσότητας φυλλικού οξέος, όπως δημητριακά και μερικά λιπαρά.

Τι συμβαίνει εάν έχω λίγο φυλλικό οξύ;

Η έλλειψη φυλλικού οξέος δεν είναι συχνή σε υγιείς ενήλικες με υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή. Ωστόσο, μπορεί να επηρεάσει άτομα που έχουν υψηλότερες ανάγκες για αυτή τη βιταμίνη ή άτομα με συγκεκριμένες συνθήκες υγείας που επηρεάζουν την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών από τον οργανισμό μας (όπως κοιλιοκάκη, φλεγμονώδης νόσος του εντέρου ή χρόνια κατάχρηση αλκοόλ). Μπορεί επίσης να επηρεάσει άτομα που έχουν μια συγκεκριμένη μετάλλαξη στο γονίδιο MTHFR , το οποίο εμποδίζει το σώμα να μετατρέψει το φυλλικό οξύ στην ενεργή (λειτουργική) μορφή του.

Η ανεπάρκεια φυλλικού οξέος είναι ιδιαίτερα επιβλαβής κατά τα πρώτα στάδια της εγκυμοσύνης καθώς αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκών. Για παράδειγμα, τα χαμηλά επίπεδα φυλλικού οξέος πριν ή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αυξάνουν τον κίνδυνο των μωρών να παρουσιάζουν ελαττώματα του νευρικού σωλήνα (NTDs), όπως η spina bifida , που είναι σοβαρές δυσπλασίες του νωτιαίου μυελού και του εγκεφάλου.

Η ανεπάρκεια φυλλικού οξέος μπορεί να προκαλέσει εκνευρισμό ή να μας κάνει να ξεχνάμε. Μακροπρόθεσμα, μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλοβλαστική αναιμία, μια ασθένεια που προκαλεί στον οργανισμό ασυνήθιστα μεγάλα ερυθρά αιμοσφαίρια σε χαμηλότερες ποσότητες. Τα λίγα ερυθρά αιμοσφαίρια που έχουν παραμορφωθεί, δυσκολεύονται να παρέχουν αρκετό οξυγόνο στο σώμα, οδηγώντας σε συνεχή κόπωση και δύσπνοια. Αυτή η κατάσταση μπορεί επίσης να προκληθεί από ανεπάρκεια βιταμίνης Β12.

Τι συμβαίνει εάν έχω πάρα πολύ φυλλικό οξύ;

Ακόμα κι αν υπερβούμε τις καθημερινές ανάγκες μας, το σώμα μας αφαιρεί το πλεόνασμα φυλλικού οξέος μέσω των ούρων. Ωστόσο, συνιστάται στους ενήλικες να μην λαμβάνουν περισσότερα από 1 mg φολικού οξέος (από εμπλουτισμένα τρόφιμα ή συμπληρώματα ) την ημέρα.

Η πρόσληψη φολικού οξέος δεν είναι καθόλου επιβλαβής, αλλά μπορεί να καλύψει τα συμπτώματα της ανεπάρκειας βιταμίνης Β12 (εάν υπάρχει), η οποία εάν δεν διαγνωστεί εγκαίρως, μπορεί να προκαλέσει σοβαρή βλάβη στη λειτουργία του νευρικού μας συστήματος.

Πριν πάρετε συμπληρώματα φυλλικού οξέος, συμβουλευτείτε το γιατρό σας ή έναν διαιτολόγο / διατροφολόγο ή συμβουλευτείτε τις εθνικές σας διατροφικές οδηγίες.

Πληροφορίες: eufic

Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων. 2014. Επιστημονική γνώμη για τις διατροφικές τιμές αναφοράς για το φυλλικό οξύ. EFSA Journal 2014; 12 (11): 3893

Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ). 2004. Απαιτήσεις βιταμινών και μετάλλων στην ανθρώπινη διατροφή. 2η έκδοση. Γενεύη, Ελβετία: ΠΟΥ.

Δημόσια Υγεία Αγγλία. 2019. McCance and Widdowson Composition of Foods Integrated Dataset. 2019.  

Δείτε:

Ξενοδοχοϋπάλληλοι: Επίδομα 534 €. Τι δικαιούνται οι εποχικοί εργαζόμενοι είτε προσληφθούν είτε όχι  

Alert: Σειρά κρουσμάτων σαλμονέλωσης από πεπόνια σε 12 Ευρωπαϊκές χώρες